1985-1987, ιαπωνικό γιεν. Η άνοδος της ιαπωνικής οικονομίας τις τελευταίες δεκαετίες έχει προκαλέσει στις ΗΠΑ τον φόβο ότι οι Ιάπωνες θα καταλάβουν οικονομικά όλη την χώρα. Μετά από πίεση της Δύσης, η ευνουχισμένη πολιτική ηγεσία της Ιαπωνίας συμφωνεί με την περίφημη Plaza Accord (Σεπτέμβριος 1985) σε συγχρονισμένη επέμβαση των δυτικών κεντρικών τραπεζών για να υποτιμηθεί το δολάριο έναντι του γιεν. Στο επόμενο διάστημα, το «δυνατό» πια γιεν ακριβαίνει τα ιαπωνικά προϊόντα και συντελεί στο κραχ του ΝΙΚΚΕΙ. Από τότε, η οικονομία για να σταθεροποιηθεί χρειάζεται μία διόρθωση, μια υποτίμηση του γιεν, που όμως εμποδίζεται από τις κεντρικές τράπεζες. Ελλείψει αυτής της υποτίμησης η ιαπωνική οικονομία παρουσιάζει μια αργή «εσωτερική υποτίμηση», δηλ. αποπληθωρισμό και στασιμότητα για δύο δεκαετίες.
Καλωσήρθατε στα ισχυρά νομίσματα μαζικής καταστροφής.
Ο μηχανισμός της επιρροής της νομισματικής ισοτιμίας στην οικονομία είναι απλός, ευρέως αποδεκτός και ιδεολογικά ανεξάρτητος. Το υποτιμημένο νόμισμα ακριβαίνει τα εισαγόμενα προϊόντα και φθηναίνει τις εξαγωγές με αποτέλεσμα την βελτίωση της παραγωγικής δραστηριότητας. Η υποτίμηση δεν είναι παρά μια φυσική αντίδραση της αγοράς στα προβλήματα μιας μη-ανταγωνιστικής οικονομίας και προσφέρει την δυνατότητα ανταγωνισμού μέσω φθηνότερων τιμών. Κρατικές παρεμβάσεις στις ισοτιμίες της αγοράς στο όνομα ενός «ισχυρού» νομίσματος, συνήθως έχουνε καταστροφικά αποτελέσματα, όπως δείχνουνε τα παρακάτω περιστατικά.
1992, βρετανική λίρα. Τα προηγούμενα δύο χρόνια, η λίρα έχει σχετικά σταθερή ισοτιμία με το γερμανικό μάρκο στο πλαίσιο του ECU. Όμως, τα σχετικά υψηλά γερμανικά επιτόκια και η υποτίμηση του δολαρίου προκαλούνε μεγάλη πίεση στην βρετανική οικονομία. Η απλή λύση της αγοράς, δηλαδή διολίσθηση της λίρας εμποδίζεται από τον μηχανισμό του ECU. Η αγορά με τους «κερδοσκόπους» κατανοεί αυτό που δεν βλέπουν οι πολιτικοί, ότι η βρετανική οικονομία δε μπορεί να αντέξει ένα τεχνητά ανατιμημένο νόμισμα. Η μάχη μεταξύ αγοράς και κράτους κορυφώνεται, με την κεντρική τράπεζα να ρίχνει δις αποθεματικών γα να ανεβάσει την τιμή της λίρας. Η λογική τελικά επικρατεί, η λίρα αποσύρεται από το σύστημα σταθερών ισοτιμιών και υποτιμάται. Από τότε οι βρετανοί αρνούνται την συμμετοχή σε παρόμοιο σύστημα σταθερών ισοτιμιών.
2001-2002, πεσό αργεντινής. Η σταθερή ισοτιμία με το δολάριο που θεσπίστηκε στο πλαίσιο δημιουργίας ισχυρού εθνικού νομίσματος έχει τσακίσει την οικονομία, προκαλώντας συνολική ύφεση 20%. Τρία χρόνια ύφεσης χωρίς προοπτική ανάπτυξης δημιουργούνε μια νέα μάχη μεταξύ αγοράς και κράτους. Αυτήν την φορά οι «κερδοσκόποι» της αγοράς είναι οι απλοί πολίτες της Αργεντινής που διαπιστώνουν ότι η σταθερή ισοτιμία με το δολάριο δεν είναι βιώσιμη και αρχίζουνε σιγά-σιγά να μετατρέπουνε τα πεσό τους σε δολάρια προκαλώντας μεγάλη πίεση στα αποθεματικά του κράτους. Το κράτος απαντά με το περίφημο corralito που απαγορεύει την πρόσβαση των πολιτών στις ίδιες τις αποταμιεύσεις τους. Μετά από σκληρή, πραγματική μάχη, η αγορά ξανακερδίζει. Η νέα κυβέρνηση αναγκάζεται να υποτιμήσει το πεσό 75% και να κηρύξει de facto στάση πληρωμών. Μέσα στα επόμενα τρία χρόνια η οικονομία κατάφερε να κάλυψε όλο το χαμένο έδαφος και από τότε η οικονομία της Αργεντινής αυξάνεται με μέσο ετήσιο ρυθμό 7.4%!
Ποια είναι τα μαθήματα από τα παραπάνω επεισόδια; Πρώτα ότι το λεγόμενο ισχυρό νόμισμα, συνήθως δεν είναι καλό για την οικονομία, αλλά το αντίθετο , επιδεινώνει το εμπορικό ισοζύγιο. Δεν είναι τυχαίο ότι οι ΗΠΑ μετά την πρόσφατη κρίση έχουν επίσημη πολιτική την υποτίμηση του δολαρίου. Δεύτερον, οι σταθερές ισοτιμίες έρχονται με πολλά αρνητικά, ειδικά μεταξύ χωρών με ανομοιογενείς οικονομίες. Αντίθετα, η διακύμανση στις τιμές των νομισμάτων εξασφαλίζει ομαλή προσαρμογή των οικονομιών σε εξωγενείς παράγοντες. Παράδειγμα η Μεγάλη Βρετανία που με την ραγδαία υποτίμηση της λίρας έχει καταφέρει να ξεπεράσει την κρίση σχετικά ανώδυνα. Τρίτον, η αγορά ξέρει καλύτερα από το κράτος. Οι κυβερνήσεις μπορεί να έχουν τις πιο αγαθές προθέσεις, αλλά εάν η αγορά πιστεύει ότι ένα νόμισμα είναι ανατιμημένο, θα έχει δίκιο. Και η οικονομία θα είναι καλύτερα εάν ακολουθήσει την αγορά.
Είχαμε μιλήσει πρόσφατα για την σημασία της αξιοπιστίας στο φιλελεύθερο μπλοκ. Το ζήτημα του μη βιώσιμου χρέους κι η αποτυχία της εφαρμογής του μνημονίου (θέματα στα οποία το ΜΜ είχε έγκαιρα τοποθετηθεί σωστά), καλώς ή κακώς έχουνε ήδη πλήξει την αξιοπιστία πολλών φιλελεύθερων. Θα είναι ένα ακόμα λάθος να τασσόμαστε αλόγιστα υπέρ του ευρώ, επειδή το ΚΚΕ είναι αντίθετο. Η αλήθεια είναι ότι εάν είχαμε εθνικό νόμισμα θα ήμασταν αυτήν την στιγμή σε πολύ καλύτερη κατάσταση και οι μεταρρυθμίσεις θα γινόταν πολύ πιο εύκολα. Πράγματι η επιστροφή σε εθνικό νόμισμα είναι τώρα επιχειρησιακά αδύνατη. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι η παραμονή στο ευρώ είναι καλή. Το ισχυρό ευρώ μας οδηγεί σε αργό οικονομικό θάνατο, μαζική μετανάστευση και μία χαμένη γενιά Ελλήνων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου