Η εξωτερική πολιτική των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ κατά την δεκαετία του 1980 αποτελεί χαρακτηριστική εκδήλωση της ιδεολογικής ιδιοτυπίας του εν λόγω κόμματος και σαφής αντανάκλαση του ευρύτερου ιδεολογικού κλίματος της περιόδου και των διεθνών συσχετισμών ισχύος. Συγκεκριμένα η δεκαετία 1975-85 θεωρείται και δικαίως στην διεθνή βιβλιογραφία ως η χρυσή περίοδος της ισχύος του προτύπου που αποτελούσε η ΕΣΣΔ, καθώς η ήττα των δυτικών δημοκρατικών δυνάμεων στο Βιετνάμ το 1975 εγκαινίασε μία περίοδο εσωστρέφειας, αποδόμησης και μειωμένης πίστης στην αστική δημοκρατία. Οι τάσεις αυτές μεταφέρθηκαν και στην ελληνική πολιτική σκηνή με την πολιτική ρητορική του ΠΑΣΟΚ και μερικά έτη αργότερα, το 1981, με την ανάρρηση του στην εξουσία. Καθώς δεν υπήρχε συγκροτημένη σοσιαλδημοκρατική πολιτική παράδοση πριν το 1981 στη νεοελληνική κοινωνία, η εμπειρία της δικτατορίας, η οποία συνδέθηκε στην πολιτική αντίληψη με τον αμερικανικό παράγοντα, μετατόπισε απότομα το Κέντρο προς μία ριζοσπαστικότερη πολιτική αντίληψη με έντονα στοιχεία φιλοσοβιετικής προσέγγισης.
Χαρακτηριστικά σημεία της τριτοκοσμικής προσέγγισης που υιοθέτησε το ΠΑΣΟΚ πριν και μετά το 1981 ήταν η υπεράσπιση καταπιεστικών δικτατορικών καθεστώτων, όπως του Αμίν στην Ουγκάντα, του Καντάφι στην Λιβύη, των παλαιστινιακών δικτύων, ακόμη και των πιο ριζοσπαστικών, καθώς και των ολοκληρωτικών καθεστώτων του ανατολικού μπλοκ. Την περίοδο εκείνη που ακολούθησε το 1981 το ελληνικό κράτος υιοθέτησε μία σαφή αντιαμερικανική, αντιευρωπαϊκή και γενικότερα αντιδυτική ρητορική στάση με ιδιαίτερη επιμονή, σε σημείο, μάλιστα, ώστε το ελληνικό κράτος, μέλος της Δυτικής Συμμαχίας σε πολιτικό και στρατιωτικό επίπεδο, να επιδοκιμάζει σε θεωρητικό τουλάχιστον επίπεδο πρακτικές και ενέργειες, οι οποίες στρέφονταν κατά των ευρύτερων δυτικών συμφερόντων. Το 1982 η Ελλάδα υιοθέτησε μία ιδιαίτερα εχθρική προς το Ισραήλ στάση όσον αφορά στον πόλεμο του Λιβάνου, στάση, η οποία δεν μεταφράστηκε σε στήριξη των αραβικών κρατών προς τις ελληνικές θέσεις (άλλωστε ήδη από το 1979 ο Οργανισμός Ισλαμικής Συνδιάσκεψης είχε αναγνωρίσει το τουρκοκυπριακό μόρφωμα στον βορρά ως κράτος-παρατηρητή, ενώ σταθερή θέση των αραβικών κρατών είναι ότι υπάρχει καταπιεζόμενη τουρκική εθνική μειονότητα στην Θράκη). Τα επόμενα έτη το ΠΑΣΟΚ θα τηρούσε ευμενή προς την ΕΣΣΔ στάση, αλλά και προς τις χώρες του ανατολικού μπλοκ, σε βάρος όμως των ίδιων των ελληνικών συμφερόντων, όπως στην περίπτωση της ελληνικής εθνικής μειονότητας στην Βόρειο Ήπειρο. Η ρητορική της στήριξης των εθνικών δικαίων περιοριζόταν, μαζί με αυτήν της Αριστεράς, στην ανάδειξη ζητημάτων των φιλοσοβιετικών ομάδων της Νικαράγουας, της Κούβας, της Αγκόλας και άλλων παρεμφερών κρατών. Η Ελλάδα επέδειξε επίσης την δεκαετία του 1980 ιδιότυπη ανοχή στα εγχώρια και διεθνή τρομοκρατικά δίκτυα, με συνέπεια η επικράτεια του ελληνικού κράτους να έχει μεταβληθεί συχνά σε πεδίο ξεκαθαρίσματος λογαριασμών ξένων μυστικών υπηρεσιών. Η στάση έναντι της Τουρκίας χαρακτηρίστηκε από απλούς ρητορικούς λεονταρισμούς και από αποποίηση κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας, όπως στην περίπτωση της κρίσης του Μαρτίου του 1987, οπότε το ελληνικό κράτος αναίρεσε την πρόθεσή του να διεξαγάγει έρευνες για κοιτάσματα πετρελαίου στην περιοχή του Αιγαίου.
Τα αρνητικά αποτελέσματα της τριτοκοσμικής αυτής προσέγγισης της διακυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ αναιρέθηκαν σε σημαντικό βαθμό χάρις στις πρωτοβουλίες του Αντώνη Σαμαρά, υπουργού Εξωτερικών στις αρχές της δεκαετίας του 1990, ο οποίος με μία νέα αντίληψη πέτυχε την ριζική αναβάθμιση της γεωπολιτικής θέσης του ελληνικού κράτους στα Βαλκάνια, όπου το ΠΑΣΟΚ είχε ανεχθεί την αλυτρωτική προπαγάνδα του φαντασιακού υπερεθνικισμού των Σκοπίων, τότε στο πλαίσιο του γιουγκοσλαυικού κράτους, ενώ επίσης αναγνώρισε το κράτος του Ισραήλ για πρώτη φορά το 1990.
Τριτοκοσμισμός και αντιδυτικισμός σε συνδυασμό με αδιαφορία για ζωτικά εθνικά συμφέροντα του ελληνικού κράτους σε θέματα, όπως αυτό των Ελλήνων της Βορείου Ηπείρου και τις επεκτατικές βλέψεις του γιουγκοσλαυικού παράγοντα στην περιοχή της Μακεδονίας αποτέλεσαν την επιτομή της εξωτερικής πολιτικής του ΠΑΣΟΚ κατά την δεκαετία του 1980, ενώ η πολιτική της υποχωρητικότητας κατέστη επίσημο δόγμα και ιδεολογική αναφορά μετά το 1996 επί Σημίτη και την επικράτηση ενός ιδιότυπου ρεύματος με κύρια χαρακτηριστικά την αντίθεση στην ελληνική πολιτισμική ταυτότητα στο εσωτερικό και την δορυφοροποίηση της Ελλάδος έναντι του επιθετικού και αναθεωρητικού τουρκικού κράτους στο εξωτερικό.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου