Σε πρόσφατη έρευνα αμερικανικού Ινστιτούτου και στο ερώτημα αν «είναι καλό πράγμα το ευρώ για την οικονομία;» , αρνητικά απάντησε το 67% των Γάλλων, το 60% των Πορτογάλων, το 56% των Ισπανών, το 55% των Γερμανών και το 53% των Ιταλών. Αυτή η πρωτοφανής κρίση εμπιστοσύνης προς το κοινό νόμισμα δεν φαίνεται να έχει αγγίξει ακόμη τη χώρα μας. "Για το ευρώ πρεπει να δώσουμε μάχη", δήλωσε πριν λίγες μέρες η Ντόρα Μπακογιάννη και απηχούσε την άποψη της συντριπτικής πλειοψηφίας της ελληνικής πολιτικής ελιτ, η οποία εξακολουθεί να πιστεύει όχι μόνο πως η συμμετοχή της Ελλάδας στο ευρώ ήταν κάτι σαν ευλογία για τη χώρα μας αλλά και πως εκτός ευρώ μας περιμένει η τύχη της ...Ζιμπάμπουε . Και αυτή την άποψη φαίνεται να συμμερίζεται και η ελληνική κοινή γνώμη. Σύμφωνα, με δημοσκόπηση που δημοσιεύτηκε χτες στην "Καθημερινή" το 58% των Ελλήνων δηλώνουν υπέρ του ευρώ.
Όμως, αν εξαιρέσουμε τις κραυγές της κομμουνιστικής αριστεράς για έξοδο από το ευρώ , στην πραγματικότητα στην Ελλάδα δεν έχει γίνει ακόμη καμιά σοβαρή συζήτηση για το αν το κοινό νόμισμα ωφελεί τη χώρα μας . Σε μια περίοδο κατάρρευσης, που κανονικά θα έπρεπε να αμφισβητούμε όλες τις ιερές αγελάδες της μεταπολίτευσης που μας οδήγησαν στο σημερινό χάλι, το ευρώ απολαμβάνει ακόμη μιας πρωτοφανούς ασυλίας και κάθε σχετική συζήτηση αποτελεί ταμπού. Αφού λοιπόν δεν κάνουμε εμείς την αρχή , φρόντισε να την κάνει ο γνωστός αναλυτής του Bloomberg, Matthew Lynn. Στο συναρπαστικό βιβλίο του που κυκλοφόρησε πριν λίγους μήνες με τον τίτλο "Bust:Greece, the euro and the sovereign debt crisis" , ο Lynn προσφέρει τη δική του οπτική για το ρόλο του κοινού νομίσματος στην ελληνική και ευρωπαϊκή κρίση, μια οπτική τελείως διαφορετική από αυτή των "αξιοσέβαστων" πολιτικών και δημοσιογράφων της χώρας μας. Και ίσως γι αυτό το λόγο, το βιβλίο του αγνοήθηκε στην Ελλάδα του ευρωλαγνικού consensus, παρότι μας αφορά άμεσα.
Για τον συγγραφέα, το ευρώ είναι ένα ακόμη ουτοπικό πλάνο από αυτά που μας έχουν συνηθίσει τους τελευταίους αιώνες οι πολιτικοί και γραφειοκράτες και που σχεδόν πάντα τελειώνουν με καταστροφικό τρόπο. Ενα σχέδιο που έβαλε την πολιτική πάνω από την οικονομία, με μόνο σκοπό να επιτυχει την πραγματοποίηση του μύθου των Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης. Ήταν ένα μεγαλεπήβολο όραμα που κουβαλούσε την ιδεα της επαναστατικής αλλαγής με πρωτοβουλία της κυβέρνησης και έτσι ήταν φυσικό να γοητεύσει την κρατικίστικη ελίτ της ευρωπαϊκής ηπείρου . Με το ευρώ, οι οικονομίες ακόμη και των πιο αδύναμων κρατών-μελών θα μεταμορφώνονταν. Παλιές οικονομικές δομές θα εξαφανίζονταν και νεες θα δημιουργούνταν εν μια νυκτί. Έτσι, οι κυβερνώντες, ιδίως των πιο φτωχών χωρών της ευρωζώνης, μπορούσαν να αγνοούν τη σκληρή πραγματικότητα αφού το κοινό νόμισμα τους έδινε την ψευδαίσθηση πως οι χρόνιες αδυναμίες των οικονομιών τους θα μπορούσαν να ξεπεραστούν με κάποιο μαγικό τρόπο χωρίς τις αναγκαίες σκληρές μεταρρυθμίσεις.
Με την υιοθέτηση του ευρώ, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα όριζε πια κοινά επιτόκια για χώρες με τελείως διαφορετικές οικονομίες, ανάγκες και επίπεδο ανάπτυξης. Τα νέα επιτόκια όμως βρίσκονταν σε τεχνητά χαμηλό επίπεδο για τις χώρες της Νότιας Ευρώπης, αφού δεν ανταποκρίνονταν στην κατάσταση της οικονομίας τους. Χώρες, όπου μέχρι τότε, λόγω των οικονομικών προβλημάτων τους, τα επιτόκια ήταν υψηλά και το να πάρεις δάνειο ήταν μια υπόθεση που περιείχε μεγάλο ρίσκο, ξαφνικά βρέθηκαν να δανείζονται με τους ίδιους όρους με τη Γερμανία. Ήταν λοιπόν επόμενο να επακολουθήσει μια δανειστική φρενίτιδα, που οδήγησε σε μια επίπλαστη ευημερία , η οποία με τη σειρά της ματαίωσε την ανάγκη για τις τόσο απαραίτητες μεταρρυθμίσεις. Σε άλλες χώρες, ο ιδιωτικός τομέας ήταν πρωταγωνιστής σε αυτό το ράλυ δανεισμού, σε άλλες ήταν το ίδιο το κράτος. Η βαθύτερη αιτία όμως φαίνεται να παραμένει η ίδια . Οι οικονομίες ήταν πολύ διαφορετικές για να μπορεί να τις χειρίζεται όλες μια κεντρική τράπεζα.
Οι φτωχότερες χώρες της ευρωζώνης βρέθηκαν να συμμετέχουν ξαφνικά στο μεγαλύτερο δωρεάν γεύμα της ιστορίας. Μόνο που ως γνωστόν, δωρεάν γεύματα δεν υπάρχουν.Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Ισπανίας, μια χώρα με υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης , που όλοι θεωρούσαν μέχρι πριν λίγα χρόνια ως τη νέα μεγάλη οικονομική δύναμη της Ευρώπης. Όμως τα πραγματικά στοιχεία της οικονομίας δεν δικαιολογούσαν αυτή την εικόνα. Ο πληθωρισμός έτρεχε με ρυθμούς του 4% και παρέμενε ο υψηλότερος στην ευρωζώνη, το εργατικό κόστος αυξάνονταν συνέχεια, η παραγωγικότητα μεταξύ 1996 και 2006 αυξήθηκε μόνο κατά 0,2% (όταν η αντίστοιχη αύξηση στη Γερμανία ήταν της τάξης του 0,8% και στη Γαλλία του 1,3%). Η ευημερία της ισπανικής κοινωνίας οφείλοταν στον θεαματική αύξηση του δανεισμού (ιδίως στον τομέα της κατοικίας), που έγινε εφικτός χάρη στα τεχνητά χαμηλά ευρωπαϊκά επιτόκια . Ο συνολικός δανεισμός (ιδιωτικός και δημόσιος) εκτοξεύτηκε από το 193% το 2000, πριν την είσοδο στο ευρώ, στο 366% το 2008 . Το 2000 ,τα χρεη της μέσης ισπανικής οικογένειας αντιστοιχούσαν στο 69% του διαθέσιμου εισοδήματός της. Το 2008 το αντίστοιχο νούμερο έφτασε στο 130%, δηλαδή σημείωσε αυξηση 88% , τη μεγαλύτερη στον ανεπτυγμένο κόσμο. Για να καταλάβουμε το μέγεθος, την αντίστοιχη περίοδο, οι υπερχρεωμένες ΗΠΑ παρουσίασαν αυξηση "μόνο" 33%, η Μ. Βρετανία 52%, ενώ στη Γερμανία τα χρεη της μέσης οικογένειας μειώθηκαν. Το ίδιο συνέβη και στην Ιρλανδία. Μεταξύ του 2000 και 2008, το συνολικό ιδιωτικό και δημόσιο χρέος διπλασιάστηκε και ξεπέρασε το ...700%. Και εκεί η φούσκα εκδηλώθηκε στον τραπεζικό δανεισμό στον τομέα της κατοικίας. Στην Ελλάδα πάλι , ο τραπεζικός τομέας δεν ήταν τόσο εξελιγμένος και έτσι δεν ήταν οι ιδιώτες αυτοί που πρωταγωνίστησαν στην κούρσα του χρέους. Το ρόλο αυτό το ανέλαβε η κυβέρνηση. Η ψευτικη εικόνα ευημερίας, που οφείλοταν στον κρατικό δανεισμό, εφυσύχασε πολίτες και κυβερνήσεις και έτσι οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις που τόσο χρειάζονταν η χώρα, δεν έγιναν ποτέ . Με λίγα λόγια ,η συμμετοχή στο ευρώ για μια χώρα σαν την Ελλάδα, ήταν σαν να έδινες σε μια σπάταλη μικρομεσαία οικογένεια, που ήδη βούλιαζε στα χρέη, την πιστωτική κάρτα της Γιάννας Αγγελοπούλου! Το αποτέλεσμα δεν θα μπορούσε να ήταν άλλο παρά καταστροφή!
Τελικά, το πείραμα του ευρώ φαίνεται να έχει τα αντίθετα αποτελέσματα, από αυτά που οραματίζονταν οι θεμελιωτές του. Αντί να φέρει πιο κοντά τους λαούς της Ευρώπης, τους απομάκρυνε . Τους τελευταίους μήνες, οι διαμάχες μεταξύ των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων έχουν γίνει συνεχείς ενώ αυξήθηκε η καχυποψία μεταξύ των ευρωπαϊκών λαών. Οι Νότιοι θεωρούν υπεύθυνο το Βορρά για την κατάσταση των οικονομιών τους, ενώ οι κάτοικοι των πιο πλούσιων χωρών εξεγείρονται για τα όλο και μεγαλύτερα ποσά που αναγκάζονται να πληρώνουν για τη διάσωση των πιο αδύναμων ευρωπαϊκών οικονομιών. Για τον Lynn, η αντίστροφη μέτρηση για το ευρώ έχει ήδη αρχίσει. Οι ευρωπαϊκές κυβερνησεις θα ξοδέψουν και άλλα δισεκατομμύρια στην απέλπιδα προσπάθεια τους να διασώσουν το κοινό νόμισμα. Όσο όμως περνούν τα χρόνια, το κόστος θα γίνεται όλο και πιο δυσβάστακτο. Μέχρι, που κάποια στιγμή σε 2 ή σε 5 ή σε 10 χρόνια, θα συνειδητοποίησουν πως το όλο εγχείρημα είναι πια μάταιο και το ευρώ θα καταρρεύσει πολύ πιο ήρεμα και γρήγορα απ'ότι ο καθένας φαντάζεται σήμερα . Τί θα διαδεχτεί το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα είναι άγνωστο: ίσως ένας νέος κανόνας του χρυσού,ίσως η επιστροφή στα εθνικά νομίσματα, ίσως η παράλληλη κυκλοφορία ευρώ και εθνικών νομισμάτων (αυτή τη λύση προκρίνει ο Lynn). Τα πρώτα χρόνια μετά το ευρώ θα είναι δύσκολα. Όμως ο συγγραφέας είναι αισιόδοξος πως μακροπρόθεσμα η κατάρρευση του κοινού νομίσματος, με τη σημερινή μορφή του, θα ωφελήσει όλες τις ευρωπαϊκές οικονομίες. Εξάλλου, το τέλος του ευρώ δεν είναι το τέλος του κόσμου, όπως θέλουν να μας το παρουσιάσουν μερικοί. Και η Λατινική Ένωση του 19ου αιώνα διαλύθηκε χωρίς σοβαρές επιπτώσεις για τις οικονομίες των κρατών-μελών, αλλά και πιο πρόσφατα, μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης , κάθε χώρα υιοθέτησε το δικό της νόμισμα.
Δυστυχώς στην Ελλάδα ακόμη δεν έχει αρχίσει μια σοβαρή συζήτηση για το ευρώ, παρότι κάτι τέτοιο είναι ζωτικό για το μέλλον της χώρας μας. Οι ελάχιστοι που υποστηρίζουν την έξοδο από το κοινό νόμισμα , το κάνουν επειδή έτσι ελπίζουν πως θα εγκαθιδρυθεί ο σοσιαλιστικός παράδεισος που τόσες δεκαετίες περιμένουν. Οι υποστηρικτές του ευρώ, πάλι, αντί να προβάλλουν επιχείρηματα , ποντάρουν στο αίσθημα ανασφάλειας των πολιτών και παρουσιάζουν την έξοδο από το ευρώ σαν την επιστροφή της χώρας στην εποχή του Λίθου. Μέσα σε αυτό το άνυδρο τοπίο, το βιβλίο του Lynn δίνει μια φρέσκια και διαφορετική οπτική, η οποία φαίνεται να επιβεβαιώνεται και από τα ίδια τα γεγονότα.
Είναι απολύτως φυσικό που η πολιτική ελίτ μας υποστηρίζει με τόση θέρμη το ευρώ. Το κοινό νόμισμα της έδωσε τη δυνατότητα , με ένα όργιο σπατάλης ανευ προηγούμενου , να ενισχύσει την επιρροή και την εξουσία της. Είναι όμως καιρός να αναρωτήθουμε αν ωφελησε το ίδιο και τον ελληνικό λαό.
[Διαβάστε επίσης "Μήπως ήρθε η ώρα για έναν ελληνικό φιλελεύθερο ευρωσκεπτικισμό;"]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου