Φιλελεύθεροι εναντίον της μαζικής μετανάστευσης

H κατάληψη της Νομικής από ομάδες λαθρομεταναστών και αριστεριστών, άνοιξε πάλι τη συζήτηση για τη μετανάστευση στη χώρα μας. Τελικά, πόσους μετανάστες αντέχει η Ελλάδα; Είναι η μετανάστευση ωφέλιμη ή όχι ; Έχουν δίκιο οι κάτοικοι περιοχών της Αθήνας που δεν θέλουν τους μετανάστες ; Αυτά και άλλα ερωτήματα , που απασχολούν ολόκληρη την κοινωνία τον τελευταίο καιρό, δε θα μπορούσαν να μην απασχολήσουν και το φιλελεύθερο χώρο. Παρότι όμως υπάρχει η εντύπωση πως η φιλελεύθερη θέση είναι υπέρ της ελεύθερης μαζικής μετανάστευσης, η πραγματικότητα είναι πολύ πιο σύνθετη. Αυτό το άρθρο σκοπεύει να φωτίσει την ,εν πολλοίς άγνωστη, φιλελεύθερη επιχειρηματολογία εναντίον της ελεύθερης εισροής μεταναστών.

Η αλήθεια είναι πως σχεδόν όλοι οι οικονομολόγοι και φιλοσόφοι του κλασσικού φιλελευθερισμού είχαν ταχθεί υπέρ της ελεύθερης μετανάστευσης. Όμως έχουν αλλάξει πολλά από τη "χρυσή εποχή" του 19ου αιώνα, όταν οι κυβερνήσεις ήταν μικρές, στα σύνορα δεν υπήρχαν πραγματικοί έλεγχοι και μπορούσες να μετακινηθείς από τη μια επικράτεια στην άλλη , ακόμη και χωρίς επίσημα έγγραφα. Όλες οι χώρες του Δυτικού Κόσμου έχουν πια οικοδομήσει τεράστια κοινωνικά κράτη, που αγγίζουν όλες τις πτυχές της ζωής των πολιτών από την κούνια μέχρι τον τάφο . Όμως τα επιδόματα του κράτους πρόνοιας είναι φυσικό να λειτουργούν σαν μαγνήτης για τους μετανάστες από τις φτωχές χώρες . Αν σκεφτούμε πως το κοινωνικό κράτος εξασφαλίζει σε μια οικογένεια με δύο παιδιά στην Καλιφόρνια 16.000 δολάρια, πόσο που ξεπερνάει το κατα κεφαλήν εισόδημα σε πολλές χώρες του κόσμου, μπορούμε να καταλάβουμε γιατί τόσοι Μεξικάνοι αποφασίζουν να μετακινήθουν εκεί. Και το πρόβλημα είναι ακόμη μεγαλύτερο στην Ευρώπη, που το κράτος πρόνοιας είναι περισσότερο εκτεταμένο από τις Η.Π.Α. Οι μετανάστες, οι οποίοι συνήθως έχουν πιο χαμηλά εισοδήματα, είναι πιο πιθανό να λάβουν επιδόματα και έτσι επιβαρύνουν οικονομικά το γενικό πληθυσμό , γεγονός που ενισχύει τα ξενοφοβικά και αντιμεταναστευτικά αισθήματα των τελευταίων. Και ο φαύλος κύκλος συνεχίζεται, επειδή η εξάρτηση από τα κρατικά επιδόματα απομακρύνει τους μετανάστες από την αγορά εργασίας, εμποδίζει την ενσωμάτωση τους και οδηγεί στην περιθωριοποίηση και γκετοποίηση τους . Κάτω από αυτές τις συνθήκες, φαίνεται να δικαιώνεται ο Milton Friedman που έλεγε πως "Δεν μπορείς να έχεις ταυτόχρονα και ελεύθερη μετανάστευση και κράτος πρόνοιας".

Πολλές συζητήσεις όμως έχουν προκαλέσει και οι απόψεις του Γερμανοαμερικάνου αναρχοφιλελεύθερου οικονομολόγου Hans Hermann Hoppe. Ο Hoppe δεν επικεντρώνεται τόσο στο ρόλο που παίζει το κράτος πρόνοιας , μιας και πιστεύει πως αυτό είναι ένα επιχείρημα που μπορεί να χρησιμοποιηθεί περισσότερο κατά του κοινωνικού κράτους, παρά κατά της μετανάστευσης. Στην επιχειρηματολογία του κυριαρχεί η άποψη πως με την ελεύθερη μαζική μετανάστευση παραβιάζονται τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα των μόνιμων κατοίκων μιας χώρας. Για να κάνει πιο κατανοητή τη θέση του, δίνει το παράδειγμα μιας αναρχοκαπιταλιστικής κοινωνίας , όπου δεν υπάρχει κράτος, αλλά τα πάντα, ακόμη και οι δρόμοι, τα δάση ή τα ποτάμια είναι ιδιωτικά. Σε μια τέτοια κοινωνία δεν μπορεί να υπάρξει αυτό που σήμερα αποκαλούμε ελευθερία μετανάστευσης. Η ελευθερία να εισέλθει κάποιος στην ιδιοκτησία κάποιου άλλου, θα μπορεί να ισχύει μόνο όταν υπάρχει η συναίνεση των ιδιοκτητών. Έτσι ,ανάλογα με το τί αποφασίζουν οι ιδιοκτήτες, θα υπάρχουν περιοχές όπου η μετανάστευση θα είναι ελεύθερη, άλλες περιοχές που θα είναι αδύνατη και άλλες που οι μετανάστες θα γίνονται δεκτοί μόνο με όρους.

Σήμερα όμως που το συγκεντρωτικό δημοκρατικό κράτος αποφασίζει για το ποιός έχει το δικαίωμα να εγκατασταθεί στη χώρα , χωρίς να ζητάει τη γνώμη των πολιτών-ιδιοκτητών, αυτό που αποκαλούμε μετανάστευση δεν είναι τίποτε άλλο παρά εισβολή . Και ενώ στο εμπόριο, η σχετική δραστηριότητα μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο αν υπάρχει συναίνεση και των δύο μερών, στη σημερινή μετανάστευση, κάποιος μπορεί να μπει σε μια χώρα χωρίς να τον θέλει κανένας . Η λύση που προτείνει ο Hoppe, είναι η ριζική αποκέντρωση της απόφασης για το ποιός θα μπαίνει ή όχι σε μια περιοχή , απόφαση η οποία θα ανήκει πια όχι στο κεντρικό κράτος, αλλά στους δήμους , στις γειτονιές, ακόμη και στον απλό ιδιοκτήτη . Χρήσιμο είναι το παράδειγμα της Ελβετίας όπου τοπικά συμβούλια , και όχι η κεντρική κυβέρνηση, αποφασίζουν για το αν μπορεί κάποιος μετανάστης να γίνει πολίτης. Μέχρι όμως να πραγματοποιηθεί αυτή η ριζική αποκέντρωση , το καλύτερο που μπορούμε να ελπίζουμε είναι μήπως οι ηγέτες του δημοκρατικού κράτους, αποφασίσουν να φερθούν σαν να ήταν ιδιοκτήτες της χώρας , σαν να πρόκειται να αποφασίσουν για το ποιός θα έπρεπε να μπει στα ίδια τους τα σπίτια ή στις ιδιοκτησίες τους (πράγμα για το οποίο ο Hoppe δεν είναι ιδιαίτερα αισιόδοξος ). Έτσι, κάποιος ξένος θα μπορεί να μεταναστεύσει σε μια χώρα , μόνο αν έχει εργασιακή σχέση με κάποιον μόνιμο πολίτη της . Θα μπορεί να αποκτήσει την υπηκοότητα μόνο αν τον προτείνει κάποιος πολίτης, ο οποίος και θα εγγυάται για όποια ζημιά προκαλέσει ο μετανάστης στην περιουσία άλλου. Επίσης, πρέπει να ισχύει διάκριση μεταξύ πολιτών και ξένων κατοίκων (alien residents) , οι οποίοι δεν θα δικαιούνται κοινωνικών επιδόματων. Και όπως κάποιος ιδιώτης θα κοιτούσε τα ποιοτικά χαρακτηριστικά αυτού που θα έβαζε στην ιδιοκτησία του, έτσι και η κυβέρνηση θα πρέπει να ελέγχει την ικανότητα των μεταναστών στη γλώσσα, τις αξίες τους καθώς και την ικανότητα τους να ενταχθούν στην κοινωνία. (Πιο αναλυτικά διαβάστε τις απόψεις του Hoppe, εδώ και εδώ).

Αν και είμαι επιφυλακτικός με κάποιες από τις προτάσεις του Hoppe σίγουρα δίνουν τροφή για σκέψη και ταράζουν τις βεβαιότητες πολλών από μας. Δυστυχώς, υπάρχουν αρκετοί που θέλουν να παρουσιάσουν τον φιλελεύθερο χώρο σαν έναν ΣΥΡΙΖΑ που απλά τυχαίνει να υποστηρίζει τη χαμηλή φορολογία. Όμως η φιλοσοφία και η επιχειρηματολογία του φιλελευθερισμού είναι τελείως διαφορετική από αυτή της ανεγκέφαλης Αριστεράς που θεωρεί τη μετανάστευση ευλογία, και που , με χαρακτηριστικό ελιτισμό, βλέπει στα στενά γύρω από την Ομόνοια την πραγματοποίηση του πολυπολιτισμικού παραδείσου. Σε μια εποχή που ο πολίτης γίνεται μάρτυρας της αλλοίωσης του χαρακτήρα της πόλης του και της γειτονιάς του , χωρίς ποτέ να ρωτηθεί γι αυτό, ούτε από την κυβέρνηση ούτε από τους μετανάστες, αξίζει να λάβουμε σοβαρά υπόψην μας τη σκέψη αυτών των διανοητών.