«...Υπάρχουν περιοχές στην Αθήνα, με κυρίαρχο παράδειγμα την πλατεία Ομονοίας, που ναι μεν αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα, ωστόσο δεν μπορούν να χαρακτηριστούν γκέτο. Είμαστε τυχεροί που τα προηγούμενα χρόνια δεν υπήρξαν μεγάλα προγράμματα κοινωνικής κατοικίας (εργατικές πολυκατοικίες), όπως σε άλλες χώρες, που στη συνέχεια υποβαθμίστηκαν και έγιναν σημείο συγκέντρωσης μεταναστευτικών ομάδων, με τη μικρότερη δυνατότητα πρόσβασης σε αξιοπρεπή κατοικία»
Αυτή η επισήμανση, του αντιπρόεδρου του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών, κ. Θωμά Μαλούτα ίσως προκαλέσει έκπληξη στους περισσότερους. Βλέπετε , οι εργατικές κατοικίες, θεωρούνται ένας από τους πυλώνες αυτού του… επίγειου παραδείσου, που ακούει στο όνομα «ευρωπαϊκό κοινωνικό κράτος». Όμως, μήπως τελικά αυτό το κοινωνικό κράτος εμποδίζει την ενσωμάτωση των μεταναστών και τους περιθωριοποιεί ακόμη περισσότερο ; Το παράδειγμα των εργατικών πολυκατοικιών στην Ευρώπη μας βάζει σε σκέψεις .
Ο αρθρογράφος των «Financial Times» Christopher Caldwell στο πολύ σημαντικό βιβλίο του «Reflections On the Revolution in Europe» προσφέρει , μεταξύ άλλων, πολύτιμες πληροφορίες για το πώς τα κρατικά οικιστικά προγράμματα συνέβαλαν τελικά στην γκετοποίηση των μεταναστών. Όλα άρχισαν στις δεκαετίες του ’50 και του ’60, τότε που ο κρατισμός θεωρούνταν η λύση για όλα τα προβλήματα, τόσο από την Αριστερά , όσο και από τη Δεξιά . ‘Ετσι οι κυβερνήσεις της Ευρώπης ξεκίνησαν ένα ακόμη φιλόδοξο σχέδιο κοινωνικής μηχανικής. Εκατομμύρια κατοικίες χτίστηκαν από το κράτος , με τον ευγενή στόχο να παρέχουν αξιοπρεπη στέγαση στους πληθυσμούς με χαμηλά εισοδήματα (για να καταλάβουμε το μέγεθος αυτών των προγραμμάτων, η σουηδική κυβέρνηση έχτισε σε λίγα χρόνια, μέσα στη δεκαετία του '60, ένα εκατομμύριο κατοικίες ,σε μια χώρα με μόλις επτά εκατομμύρια κατοίκους). Τα νέα οικιστικά συγκροτήματα σχεδιάστηκαν σύμφωνα με τις ιδέες του αρχιτέκτονα Le Corbusier που πίστευε πως οι άνθρωποι είναι σαν τα...φυτά. Εκτός από την τροφή χρειάζονται φως και αέρα. Και όμως, παρότι αυτές οι κοινότητες ήταν συχνά χτισμένες σε ένα ειδυλλιακό περιβάλλον, με πολύ πράσινο, οι κάτοικοι τους ποτέ δεν δέθηκαν μαζί τους. Μόλις η οικονομική τους κατάσταση βελτιώνονταν , εγκατέλειπαν αυτές τις τεχνητές , χωρίς ψυχή και αυθορμητισμό, κοινότητες για ....ένα "φυσιολογικό" σπίτι και μια "φυσιολογική" γειτονιά. Σιγά σιγά , οι εργατικές πολυκατοικίες άρχισαν να ερημώνουν. Και τότε οι κυβερνήσεις ειχαν την ιδέα να τις παραχωρήσουν στους μετανάστες, που εισέρρεαν μαζικά στην Ευρώπη από τις χώρες της Αφρικής και της Ασίας. Γρήγορα όμως η φιλόδοξη οικιστική ουτοπία μετατράπηκε σε εφιάλτη. Οι εργατικές πολυκατοικίες, εξελίχθηκαν σε παγίδα φτώχειας , εξάρτησης και βίας που εγκλώβισαν εκατοντάδες χιλιάδες μετανάστες .
Ας πάμε στο προάστιο του Bergsjon λίγο έξω από το Γκέτενμποργκ της Σουηδίας . Χτίστηκε από τη σουηδική κυβέρνηση μεταξύ του 1967 και του 1972 , κυρίως για τους εργαζόμενους που δούλευαν στα κοντινά ναυπηγεία. Όταν όμως , στις δεκαετίες του 1980 και του 1990 , οι δουλειές των ναυπηγείων περιορίστηκαν δραματικά , η μεγάλη πλειοψηφία των 14.500 κατοίκων , μην έχοντας πια λόγο να μένουν εκεί, εγκατέλειψαν την κοινότητα. Το 2006 η κυβέρνηση εγκατέστησε στο Bergsjon μετανάστες , διαφόρων εθνικοτήτων, πολλοί από οποίους ήταν πρόσφυγες. Έτσι όμως οι μετανάστες απομονώθηκαν σε μια περιοχή μακριά από την αγορά εργασίας. Το αποτέλεσμα ήταν αναμενόμενο. Σήμερα το 40% των κατοίκων της κοινότητας ζει αποκλειστικά με κρατικά επιδόματα ενώ και οι υπόλοιποι κάτοικοι παίρνουν διάφορων ειδών βοηθήματα . Λιγότερο από το μισό του πληθυσμού έχει κάποια εργασία .
Και δυστυχώς δεν είναι μόνο η φτώχεια και η κουλτούρα της εξάρτησης το μοναδικό πρόβλημα. Τα εργατικά οικιστικά συγκροτήματα είναι έτσι σχεδιασμένα που αποτελούν ιδανικό πεδίο δράσης για εγκληματικές συμμορίες. Ο δημοφιλής δήμαρχος του Chanteloup δυτικά του Παρισιού- ένα παλιό εργατικό οικιστικό συγκρότημα, που κατοικείται πια κυρίως από μετανάστες από την Βόρεια Αφρική (στη Γαλλία, πάνω από τον μισό πληθυσμό των Βορειοαφρικανών ζουν σε τέτοιες γειτονιές) - υποστηρίζει πως η αρχιτεκτονική της περιοχής γεννάει το έγκλημα. Από τη στιγμή που μια ένοπλη συμμορία καταφέρνει να ελέγξει τους δρόμους που οδηγούν στο προάστιο, μπορεί να μπλοκάρει την κυκλοφορία και να κάνει αδύνατη την πρόσβαση για την αστυνομία . Στο Chanteloup διαδραματίζεται και το περίφημο "Μίσος" του Ματιέ Κασοβίτς. Δυστυχώς αυτή η ταινία που χαρακτηρίζεται για τον ωμό ρεαλισμό της, σήμερα , δεκαπέντε χρόνια μετά, μάλλον φαίνεται σαν... παιδικό παραμύθι μπροστά στη νέα πραγματικότητα . Όπως λέει χαρακτηριστικά ο Christopher Caldwell, το "Μίσος" έχει τόσες ομοιότητες με τη βία στη σημερινή Γαλλία, όσες είχε και το..."West Side Story" με τις εξεγέρσεις στις αμερικάνικες πόλεις στα τέλη της δεκαετίας του ’60. Σήμερα, ένοπλες συμμορίες μεταναστών έχουν σαν ορμητήριο τη Chanteloup και προκαλούν χάος, καταστροφές και λεηλασίες στις γειτονικές περιοχές. Τα επεισόδια του 2006 έκαναν γνωστό το πρόβλημα σε όλο τον κόσμο.
Το πείραμα των εργατικών κατοικιών στην Ευρώπη ήταν τελικά ένα ακόμη φιλόδοξο πρόγραμμα κοινωνικής μηχανικής με "καλές προθέσεις" που όμως εξελίχθηκε σε μια ωρολογιακή βόμβα, με συνέπειες που κανείς δεν είχε προβλέψει. Το κοινωνικό κράτος φαίνεται όχι μόνο να εμποδίζει την ενσωμάτωση των μεταναστών αλλά και να εξουδετερώνει τις θετικές συνέπειες που είχε η μετανάστευση πριν τη δεκαετία του '60 , όταν τα κοινωνικά επιδόματα και προγράμματα ήταν πιο περιορισμένα . Όταν, λοιπόν, ακούσετε ξανά πως η λύση για τα προβλήματα των μεταναστών είναι η "στοργική αγκαλιά" του κράτους, τότε θυμηθείτε το Bergsjon ή τη Chanteloup. Και , ποιός ξέρει, ίσως νιώσουμε τυχεροί που έχουμε την... Ομόνοια.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου