Στην τελευταία ταινία για την Μάργκαρετ Θάτσερ εμφανίζεται η πρώην Πρωθυπουργός της Βρετανίας να συγκρούεται με το σύνολο σχεδόν του Υπουργικού της Συμβουλίου πάνω σε μια πολιτική της επιλογή που συγκέντρωνε την κατακραυγή της τότε κοινής γνώμης. Η Θάτσερ ακούγεται να καταγγέλλει τους Υπουργούς της πως στο μυαλό τους είχαν μόνο την επανεκλογή τους κι όχι τις μελλοντικές προοπτικές της χώρας. «Μας μισούν τώρα, αλλά οι μελλοντικές γενεές θα μας ευλογούν γιατί ανοίξαμε τον δρόμο για την πρόοδο και την ευημερία τους», φέρεται να λέει. Αυτό είναι το χαρακτηριστικό ενός πολιτικού με πεποιθήσεις. Και πάνω σ’ αυτό διαφέρει από τον πολιτικάντη - κομματάρχη που σαν πρωταρχικό του μέλημα προβάλλει το συμφέρον του κόμματός του και η προσωπική του πολιτική επιβίωση.
Η Θάτσερ ανέλαβε τα ηνία μιάς χώρας που βρισκόταν σε απόλυτη παρακμή. Η βιομηχανική της παραγωγή είχε καταρρεύσει, τα συνδικάτα συνδιοικούσαν την χώρα, καθημερινά το ρεύμα του ηλεκτρικού είχε πολύωρες διακοπές ενώ συχνά νεκροί άνεργοι και άστεγοι βρίσκονταν σε πεζοδρόμια και σκοτεινούς παράδρομους. Ηταν αποφασισμένη να πάει κόντρα στο ρεύμα της τότε κοινής γνώμης αλλά και στην κυριαρχούσα νοοτροπία του κόμματός της και να αλλάξει την χώρα. Και το πέτυχε. Από την πρώτη στιγμή που βρέθηκε στην αρχηγία του κόμματός της ξεκαθάρισε την πορεία που θα ακολουθούσε. Στις συμβουλές κορυφαίων στελεχών των Τόρυς για κινήσεις συναίνεσης και συνδιαλλαγής με τα συνδικάτα η Θάτσερ έβγαλε από την τσάντα της ένα βιβλίο το οποίο άφησε στο τραπέζι των συσκέψεων. «Αυτά κύριοι πιστεύουμε» τους είπε και βγήκε από την αίθουσα. Ηταν «Το Σύνταγμα της Ελευθερίας» του Αυστριακού οικονομολόγου και φιλόσοφου Φρήντριχ Χάυεκ. Το μήνυμα ήταν σαφές. Η πολιτική της κυβέρνησής της θα ακολουθούσε την γραμμή της λιγότερης κρατικής παρέμβασης στην οικονομία, της δραστικής περικοπής των κρατικών δαπανών, της δραματικής μείωσης των φόρων, του αυστηρού ελέγχου της κυκλοφορίας του νομίσματος, της απελευθέρωσης της αγοράς από διοικητικούς κανονισμούς και γραφειοκρατικούς ελέγχους, των ιδιωτικοποιήσεων και της εναπόθεσης στους πολίτες της ευθύνης για τις επιλογές και το μέλλον τους. Εδωσε σε όλους να καταλάβουν πως κρατικές επιχορηγήσεις για την διάσωση η κάλυψη ελλειμμάτων αδιέξοδων δημοσίων επιχειρηματικών μονάδων δεν αποτελούν πολιτική απασχόλησης αλλά δαπάνες ατομικής κοινωνικής προστασίας. Κάτι που ενδεχόμενα είναι φτηνότερο αν δίδονται ατομικά κι όχι μέσω διαστρέβλωσης της αγοράς με την συντήρηση αδιέξοδων φορέων.
Αυτές οι πολιτικές απετέλεσαν τον σκληρό πυρήνα του λεγόμενου Θατσερισμού και στην ουσία συνιστούν τον νεοφιλελευθερισμό. Από την πρώτη στιγμή ο Θατσερισμός δαιμονοποιήθηκε από την Αριστερά, αλλά και από την παραδοσιακή και λαικίστικη Δεξιά (και στην Βρετανία !!). Βασική αιτία δεν ήταν κυρίως η προφανής διαφορά φιλοσοφίας, όσο η εμμονή της Θάτσερ να συντρίψει την ιδεολογική κυριαρχία των σοσιαλιστικών αντιλήψεων επιμένοντας πως είναι ανήθικες αλλά και καταστρεπτικές για τις κοινωνικές αξίες μιάς χώρας και για το ηθικό του λαούς της. Η Θάτσερ δεν δίστασε να περάσει 13 ολόκληρες ώρες συζητώντας με τον Μιχαήλ Γκορμπατσώφ για την ανωτερότητα του καπιταλισμού απέναντι στον κομμουνισμό! *
Η κορύφωση της πολιτικής της ήρθε με την σύγκρουσή της με τους ανθρακωρύχους που μέχρι τότε αποτελούσαν τον φόβο και τρόμο της όποιας πολιτικής ηγεσίας στην Βρετανία. Αποφασισμένη να μην κάνει πίσω («Αυτή η κυρία δεν υποχωρεί!» βροντοφώναξε σε ομιλία σε Συνέδριο του κόμματός της) μετέτρεψε την αντιπαράθεση με τα συνδικάτα σε σύγκρουση για την ουσία της Δημοκρατίας. Μετά από μήνες συγκρούσεων, συχνά βίαιων, οι ανθρακωρύχοι είχαν συντριβεί. Τα ορυχεία έκλεισαν, ο βρετανικός προυπολογισμός ανέπνευσε, απαλλαγμένος από βαριές δαπάνες αλλά και από παρόμοιες διεκδικήσεις, και η οικονομία μπήκε σε δρόμο ταχύρυθμης ανάπτυξης.
Όταν ανέλαβε η Θάτσερ η Βρετανία ήταν πολύ κάτω από Γαλλία και Γερμανία σε κατά κεφαλή εισόδημα. Όταν αποχώρησε τις είχε κατά πολύ ξεπεράσει. Το ίδιο έγινε και σε σχέση με τους ρυθμούς ανάπτυξης. Η Βρετανία της προ Θάτσερ περιόδου ήταν μια χώρα σκυθρωπή, παρηκμασμένη – μια πρώην αυτοκρατορία σε κατάρρευση. Ντροπιασμένη είχε υποχρεωθεί να απευθυνθεί στο ΔΝΤ για να δανεισθεί. Η Βρετανία που έζησε στην κληρονομιά του Θατσερισμού υπήρξε μια οικονομία δυναμική, μπροστά σχεδόν απ’ όλους στις νέες τεχνολογίες και σε κάθε είδους καινοτομία κι απόλυτα έτοιμη να κατακτήσει το μέλλον. Και πρόβλεψε να κρατηθεί μακριά από το ευρώ. Κι έτσι βρίσκεται τώρα έξω από το κάδρο της ευρωπαικής οικονομικής κρίσης.
Γιατί λοιπόν υπάρχει τέτοιο μίσος κατά του νεοφιλελευθερισμού; Προφανώς γιατί καταργεί τις πολιτικές πρακτικές της οικονομικής και κοινωνικής εξάρτησης των πολιτών από τις διαθέσεις και «τις ενέργειες» των εκάστοτε πολιτικών αρχών. Με τι θα έχουν να ασχοληθούν οι όποιοι πολιτικοί παράγοντες όταν οι πολίτες θα σχεδιάζουν το δικό τους μέλλον και δεν θα τους έχουν ανάγκη για παροχές, διαμεσολαβήσεις και λογής παρεμβάσεις; Το αστείο είναι πως σε μια χώρα με τον πλέον δύσκαμπτο, διεφθαρμένο και πανίσχυρο δημόσιο τομέα κατηγορούν κάθε αδιέξοδη πολιτική σαν …νεοφιλελεύθερη!! Ευτυχώς που η Θάτσερ δεν παρακολούθησε ποτέ της τα γενόμενα στην Ελλάδα και τις τραγικές οικονομικο -πολιτικές εξελίξεις. Αν είχε ισχύσει ο Θατσερισμός, δεν θα είχαν χρεοκοπήσει οι χώρες της νότιας Ευρώπης υποχρεωμένες τώρα πιά να εξαρτώνται από τις διαθέσεις των Βρυξελλών, τις ικανότητες των ηγεσιών της Γερμανίας και της Γαλλίας αλλά και από την οξυδέρκεια των επι κεφαλής του ΔΝΤ.
___________________________________
*Βλ. Claire Berlinski, “There Is No Alternative” Why Margaret Thatcher Matters”.(2008)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου