Toυ Στέλιου Καλτσούνη
Όταν ξέσπασε η κρίση στην Αμερική η εκτίμηση ήταν οτι προήλθε απο τα περίφημα "δευτεροκλασάτα" ομόλογα με εγγυήσεις στεγαστικά δάνεια που είχαν σε όχι και τόσο φερέγγυους δανειζόμενους. Τα ομόλογα αυτά, λόγω του "υψηλού" ρίσκου τους είχαν υψηλότερες αποδόσεις και οι τράπεζες "όρμηξαν στον πατσά" συλλογιζόμενες ότι σε μια αγορά ακινήτων που διαρκώς ανεβαίνει το να μην μπορεί να πληρώσει ο δανειολήπτης το δάνειό του δεν είναι και πολύ κακό αφού σου μένει το σπίτι το οποίο πουλάς ακριβότερα απο το ποσό που δανείστηκε ο "ατυχήσας" δανειολήπτης. Έτσι οι (ξένες) τράπεζες εκτέθηκαν σε πολύ μεγάλο βαθμό στα δάνεια αυτά. Η κατάρρευση ωστόσο της αξίας των ακινήτων οδήγησε σε κατάρρευση της αξίας των ομολόγων αυτών. Τα υπόλοιπα είναι γνωστά.
Εάν αυτό ήταν πράγματι το αίτιο της κρίσης τότε δεν υπήρχε κανένας λόγος ανησυχίας στην Ελλάδα: Οι τράπεζές μας, απο μια τυχαία συγκυρία, όσο περίσσευμα ρευστότητας διέθεταν το έστελναν στις επενδύσεις τους στην Aνατολική Ευρώπη. Δεν είχαν "σκελετούς" στα ντουλάπια τους παρα μόνο ελληνικά ομόλογα (που να ήξεραν!) που ήταν απαραίτητα για την κεφαλαιακή του επάρκεια.
Το αίτιο της κρίσης ήταν πράγματι αυτό (τα subprimes) αλλά συνέβη κάτι απρόβλεπτο: Η κρίση όχι μόνο έφτασε στην Ελλάδα αλλά την χτύπησε και με την μεγαλύτερη δύναμη απο όλα τα κράτη παγκοσμίως (τα ελληνικά ομόλογα έχουν αυτή τη στιγμή τη χειρότερη βαθμολογία παγκοσμίως). Οπωσδήποτε έπρεπε να αναλυθούν τα αίτια αυτής της μεταφοράς και της αυξημένης δύναμης της κρίσης. Η ανάλυση των αιτιών ωστόσο οδήγησε σε ένα ίσως απροσδόκητο συμπάρασμα: Ο ένοχος ήταν το ευρώ. Η έξοδος απο το ευρώ είναι ο μόνος τρόπος όχι για να μην μας ξαναχτυπήσει η κρίση απλώς, αλλά για να συνεχίσει να υπάρχει η Ελλάδα ως κράτος.
Ας κάνουμε λίγο γενικότερη τη θεωρία μας: Ένα κράτος τη χρονική στιγμή t βρίσκεται στην οικονομική κατάσταση Χ σε ισορροπία εσόδων-εξόδων. Κάποιο αίτιο, (π.χ.ανατίμηση του νομίσματος ή αύξηση των τοπικών μισθών πάνω απο την αύξηση της παραγωγικότητας ή αύξηση των φόρων, ή μια παγκόσμια κρίση ή όλα τα παραπάνω) προκαλεί μια αύξηση του κόστους των προϊόντων και και αυτά με τη σειρά τους μια μείωση των εξαγωγών και μια μείωση των τουριστικών εισπράξεων δηλαδή μια μείωση του ΑΕΠ. Αυτό έχει φυσικά άμεσο αντίκτυπο στα κρατικά έσοδα κατά Υ οικονομικές μονάδες. Εάν το κράτος δεν επιθυμεί ή δεν μπορεί να συμμαζέψει τα έξοδά του κατά το ίδιο ποσό Υ τότε έχει τρεις επιλογές: Είτε να τυπώσει χρήμα και να υποτιμήσει το νόμισμά του κατά το ίδιο ποσοστό, είτε να προχωρήσει σε δανεισμό, είτε να αυξήσει τους φόρους (ή όλα τα παρπάνω φυσικά!).
Εάν τυπώσει χρήμα και υποτιμήσει το νόμισμα το πράγμα σταματάει εκεί. Οι επιχειρήσεις ανακτούν τη χαμένη ανταγωνιστικότητα και το κράτος μειώνει τα έξοδά του δια της υποτιμήσως. Πληρώνει το ίδιο ποσό χρημάτων αλλά πλέον μειωμένης αξίας. Αυτό που στην πραγματικότητα γίνεται δια της υποτιμήσεως είναι οτι όλοι γινόμαστε "φτωχώτεροι" κατα το ποσοστό ακριβώς που βρεθήκαμε αδικαιολόγητα πλουσιότεροι.
Εάν απλώς προχωρήσει σε δάνεια το πράγμα είναι δυσκολότερο: Οι επιχειρήσεις ΔΕΝ μπορούν να ανακτήσουν τη χαμένη τους ανταγωνιστικότητα διότι απαγορεύεται. Ναί, όπως ακριβώς το διαβάσατε: Η ονομαστική μείωση μισθών απαγορεύεται δια νόμου. Όσες λοιπόν επιχειρήσεις ήταν οριακά ανταγωνιστικές κλείνουν και δεν αντικαθίστανται απο νέες αφού και οι νέες θα έχουν το ίδιο πρόβλημα: Υψηλούς μισθούς. Προκαλείται λοιπόν μια αύξηση της ανεργίας η οποία αυξάνει την πίεση προς το κράτος για νέες προσλήψεις ή επιδόματα. Το κράτος χειρίζεται με την κατάσταση δανειζόμενο πλέον ένα ποσό όχι ίσο με την απώλεια των εσόδων του αλλά ακόμη μεγαλύτερο για να καταφέρει να καλύψει την εμφανιζόμενη ανεργία. Και όσο μπορεί να δανείζεται το πράγμα κρύβεται κάτω απο το χαλί. Το αποτέλεσμα ωστόσο είναι μια ωρολογιακή βόμβα: Μείωση των εργαζόμενων στον ιδιωτικό τομέα και αύξηση των εισοδηματιών του δημόσιου τομέα.
Υπάρχει όμως η περίπτωση το κράτος αντί για τύπωμα ή/και δανεισμό να προχωρήσει σε νέους φόρους. Αυτό στην περίπτωση της Ελλάδας μπορεί να γίνει για ένα μόνο λόγο: Δεν της δανείζει κανείς. Είτε γιατί "τρέχει" μια παγκόσμια κρίση και όλοι προσπαθούν να καλύψουν τα δικά τους ανοίγματα (το αρχικό αίτιο), είτε γιατί έχει δανειστεί τόσα πολλά που βάσει των εισοδημάτων της αποκλείεται να τα επιστρέψει (το τωρινό αλλά μόνιμο πλέον αίτιο). Τί συμβαίνει τότε;
Η αύξηση των φόρων οδηγεί σε νέα μείωση των εσόδων των επιχειρήσεων. Κάποιες αυτές που είναι "στο όριο" κλείνουν και προκαλούν ανέργους δηλαδή νέα μείωση της ζήτησης. Η νέα μείωση της ζήτησης προκαλεί περισσότερα προβλήματα στις επιχειρήσεις και κλείνουν ακόμη περισσότερες δημιουργώντας ακόμη περισσότερους ανέργους. Η νέα αυτή μείωση του ΑΕΠ προκαλεί νέα μείωση των εσόδων του κράτους το οποίο με τη σειρά του αυξάνει τους φόρους για να ανακτήσει το επίπεδο των εσόδων του. Οι νέοι αυτοί φόροι οδηγούν σε νέα "λουκέτα" και ακόμη μεγαλύτερη ανεργία κ.ο.κ. Το σπιράλ δεν μπορεί να σταματήσει παρά μόνο όταν φτάσουμε στην πλήρη κατάρρευση: Απίστευτα ποσοστά ανεργίας και πενιχρά πλέον κρατικά έσοδα αφού το "μουλάρι" θα έχει ψοφήσει. Ο τρόπος να σπάσει το σπιράλ του αργού θανάτου είναι να μειώσει τα έξοδά του το κράτος. Αλλά και αυτό απαγορεύεται. Απαγορεύεται να απολύσει και "απαγορεύεται" να μειώσει μισθούς. Άρα ο θάνατος είναι βέβαιος.
Ο μόνος τρόπος να μην πεθάνουν αρχικά οι επιχειρήσεις και τελικά το κράτος είναι να μειώσουν όλοι τα κόστη τους. Και αφού απαγορεύται να μειωθούν οι ονομαστικοί μισθοί τότε ο μόνος τρόπος να μειωθούν οι πραγματικοί μισθοί είναι η υποτίμηση. Δηλαδή έξοδος απο το ευρώ.
Συμπεράσματα
Ο μόνος τρόπος για να παραμείνουμε στο ευρώ, ή ένα σκληρό νόμισμα γενικότερα (π.χ.κανόνας χρυσού) είναι
• Η πλήρης απελευθέρωση της αγοράς σε επίπεδο μισθών και απολύσεων. Να επιτραπούν ελεύθερες διαπραγματεύσεις σε ατόμικό επίπεδο με τους εργαζόμενους που δεν θα απαγορεύουν οποιαδήποτε μείωση μισθού
• Ο συνταγματικός περιορισμός των εσόδων του κράτους. Σε περιόδους κρίσης το κράτος δεν θα μπορεί να επιβάλει νέους φόρους αλλά θα είναι υποχρεωμένο να μειώνει τα έξοδά του στο επίπεδο των εσόδων του είτε με απολύσεις είτε με μειώσεις μισθών είτε και με τα δύο.
Επειδή εύκολα μπορείτε να καταλάβετε οτι αυτά τα δύο δεν πρόκειται να γίνουν όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά σχεδόν σε κανένα κράτος του κόσμου μπορείτε επίσης εύκολα να καταλάβετε γιατί στο παρελθόν όλα τα κράτη εγκατέλειψαν τελικά τον κανόνα του χρυσού και γιατί στο μέλλον όλα τα κράτη θα εγκαταλείψουν τελικά το Ευρώ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου