Εντυπωσιάζει η αρνητική αντίδραση που προκαλεί σε συζητήσεις κάθε αναφορά για επιστροφή στην δραχμή. Και όμως, δεδομένων των αναγκών της ελληνικής οικονομίας, τα πλεονεκτήματα της υιοθέτησης εθνικού νομίσματος θα έπρεπε να είναι προφανή. Καταρχάς, το μεγάλο πρόβλημα της πραγματικής υπερτίμησης των τελευταίων χρόνων θα μπορούσε να λυθεί με μια άμεση υποτίμηση του εθνικού νομίσματος (παρόμοια με την αγγλική λίρα που από GBP/USD 2.1 πριν την κρίση είναι τώρα στο 1.55). Αντίθετα, ελλείψει αυτής της δυνατότητας, σαν χώρα έχουμε μπροστά μας 5-10 χρόνια ύφεσης και αποπληθωρισμού , δηλ. μια γενιά ελλήνων χαμένη.
Μετά, οι ασύμμετροι οικονομικοί κύκλοι μεταξύ των χωρών στην ΕΕ σημαίνει ότι τα επιτόκια που θέτει η ΕΚΤ δεν είναι βέλτιστα για όλους. Η ανεξαρτησία μονεταριστικής πολιτικής που προσφέρει το εθνικό νόμισμα θα μας προσφέρει χαμηλά επιτόκια τώρα που τα χρειαζόμαστε
Οι αντιρρήσεις είναι πολλές και μπορουν να συνοψισθούν στα παρακάτω:
- «Με το εθνικό νόμισμα θα αναγκαστούμε να πληρώνουμε υψηλότερα επιτόκια». Τα χαμηλά επιτόκια της τελευταίας 15ετίας επέτρεψαν στους λαϊκιστές πολιτικούς μας να ξοδεύουν σαν μεθυσμένοι γιγαντώνοντας το δημόσιο και γεμίζοντας την χώρα άχρηστα ΑΕΙ και ΤΕΙ. Το πάρτυ τελείωσε όμως και ακόμα και με το ευρώ κανείς δεν μας εμπιστεύεται και το spread που ζητάει η αγορά αντανακλά την πραγματική κατάσταση της χώρας. Τα υψηλά επιτόκια που πράγματι θα πληρώνουμε την αρχική περίοδο με εθνικό νόμισμα, θα είναι μοχλός πειθαρχίας για τα δημοσιονομικά μας. Τα χαμηλά επιτόκια κερδίζονται με συντηρητική διαχείριση, δεν χαρίζονται -τουλάχιστον όχι μόνιμα.
- «Το εθνικό νόμισμα θα μας οδηγήσει πίσω στην εποχή των συνεχών υποτιμήσεων και υψηλού πληθωρισμού». Λάθος. Οι συνεχείς υποτιμήσεις είναι κυρίως αποτέλεσμα ελλείματος στο εμπορικό ισοζύγιο. Η υιόθετηση του ευρώ, έκρυψε το πρόβλημα, αλλά αυτό επανήλθε μετά από λίγα χρόνια σαν έκρηξη δανεισμού και ουσιαστική χρεωκοπία της χώρας. Σε κάθε περίπτωση, πολλές χώρες με εθνικά νομίσματα πηγαίνουν μια χαρά, από την Ιαπωνία, την Αγγλία, την γείτονα Τουρκία. Ακόμα και εμείς με την δραχμή μας ευημερούσαμε μέχρι την έλευση του κρατισμού και των ελλειμμάτων την δεκαετία του 80.
- «Το εθνικό νόμισμα θα είναι πιο ευάλωτο σε κερδοσκοπικά παιχνίδια και πιέσεις της αγοράς». Εδώ πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι τα «κερδοσκοπικά παιχνίδια» δεν είναι τίποτα άλλο παρά επενδυτές που πιστεύουν ότι η τιμή ενός ομολόγου ή νομίσματος δεν είναι αυτή που θα έπρεπε να είναι, συνήθως λόγω κρατικού παρεμβατισμού. Εάν λοιπόν η ισοτιμία του εθνικού νομίσματος δεν χειραγωγείται από την κυβέρνηση, δεν έχουμε να φοβηθούμε καμία διόρθωση από την αγορά (1).
- «Η άμεση υποτίμηση του εθνικού νομίσματος θα μεγαλώσει το χρέος». Όχι απαραίτητα. Το χρέος μπορεί στο πλαίσιο μιας αναδιάρθρωσης να μετατραπεί στο νέο εθνικό νόμισμα.
Δέχομαι ότι υπάρχει ένα πραγματικό πρόβλημα για την υιοθέτηση εθνικού νομίσματος, το οποίο όμως λίγο αναφέρεται. Αυτό είναι η επιχειρησιακή δυσκολία ενός τέτοιου εγχειρήματος. Η έλλειψη πλαισίου εξόδου από το ευρώ θα μπορούσε να ξεπεραστεί με την πολιτική βούληση των μελών. Αυτό που θα ήτανε όμως σχεδόν ανυπέρβλητο είναι ότι η δημόσια συζήτηση και προετοιμασία για ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα προκαλούσε πανικό στην τραπεζική αγορά και όλοι οι καταθέτες θα τρέχανε να σηκώσουν όλες τις αποταμιεύσεις τους, οδηγώντας το σύστημα σε κατάρρευση.
Εκτός όμως από το επιχειρησιακό πρόβλημα, η απόρριψη του εθνικού νομίσματος είναι ένα ακόμα δείγμα ευθυνοφοβίας μιας κοινωνίας που έχει συνηθίσει να κρύβει τα προβλήματα κάτω από το χαλί, μιας κοινωνίας που περιμένει κάποιον άλλον να πληρώσει τον λογαριασμό, μιας κοινωνίας ηττημένης, οικονομικά, πολιτικά, ηθικά.
__________________________________
1) Το κλασσικό παράδειγμα «κερδοσκοπικής» επίθεσης σε εθνικό νόμισμα που αναφέρεται από τους κρατιστές είναι η περίπτωση της εξόδου της βρετανικής λίρας από το ERM το 1992 . Αυτό που πραγματικά έγινε τότε ήτανε ότι η λίρα ήτανε τεχνητά υπερτιμημένη και η έξοδος από το ERM ήτανε ουσιαστικά η διόρθωση της αγοράς στον κρατικό παρεμβατισμό
11 σχόλια:
Κοίτα, εφόσον τεχνικά δεν υπάρχει μη καταστροφικός τρόπος να επιστρέψουμε στη δραχμή, η συζήτηση δεν έχει νόημα.
Και μια ερώτηση, από καθαρή άγνοια (στα πλαίσια της χωρίς νόημα συζήτησης :-) ), αν επιστρέφαμε στη δραχμή, τα δάνεια των προσώπων και των επιχειρήσεων δεν θα παρέμεναν σε ευρώ, και μετά την υποτίμηση δεν θα έκαναν αυτόματα default, χρεωκοπώντας αυτόματα όλες τις ελληνικές τράπεζες που τα έχουν δώσει;
O κ. Ντόβας έχει απόλυτο δίκιο. Η εκροή καταθέσεων και κεφαλαίων από τη χώρα που θα προηγηθεί μιας επιστροφής στη δραχμή θα είναι καταστροφική. Ό,τι ακριβώς έγινε και με την Αργεντινή πριν από χρόνια. Ανεύθυνη και επιπόλαια η ανάλυση του κ. Αθανασιάδη.
Ανεύθυνη και επιπόλαια δεν θα την χαρακτήριζα, τα περισσότερα που γράφει είναι ακριβή, και αναγνωρίζει στο τέλος το τεχνικό ζήτημα, οπότε, η μόνη κριτική είναι που μπορώ να κάνω είναι αυτό που είπα, ότι δηλαδή η κουβέντα είναι χωρίς νόημα.
Με ελαφρά παιγνιώδη διάθεση, ας αναφέρω ότι πρέπει να αναθεωρήσω το "δεν υπάρχει μη καταστροφικός τρόπος". Μπορεί και να υπάρχει, άσχετα αν είναι απίθανος (και πιθανά λάθος, μιας και δεν είμαι οικονομολόγος, και λοιπά disclaimers).
Ο τρόπος είναι να μην φύγουμε εμείς από το ευρώ προς ένα χειρότερο νόμισμα (αδύνατον) αλλά να φύγουν όλοι οι άλλοι από το ευρώ προς ένα νέο καλύτερο νόμισμα, -ας το ονομάσουμε ευρώ2- στο οποίο εμείς δεν θα συμμετέχουμε, και να συνεχίσουμε εμείς με το ευρώ μας. Σε μια τέτοια περίπτωση τα bankruns δεν θα είχαν νόημα, τα χρέη μας (δημοσίου και ιδιωτών) θα υποτιμούνταν αυτομάτως μαζί με το παλιό ευρώ (και θα την πλήρωναν οι μη Ελληνες δανειστές μας που θα έβλεπαν τις απαιτήσεις τους να απαξιώνονται). Τεχνικά εφικτό μεν, πολιτικώς μάλλον αδύνατον δε.
Ακομα και στην περιπτώση που περιγράφει ο κ. Ντόβας ειναι τεχνικα αδύνατο να υπάρξει αυτη η μετάβαση.Δεδομενου οτι οι πολίτες των χωρών που θα συμμετέχουν στο ευρω2 θα χρειαστεί να αλλαξουν τα ήδη υπαρχοντα ευρω τους με τα νεα ευρω2 προτου υποτιμηθει το παλιο ευρω τοτε αναποφευκτα το bank run αποκταει ξανα νοημα.
@Σπύρος Ντόβας:
Θεωρητικά μιλώντας, δεν υπάρχει λόγος τα δάνεια να παραμείνουν σε ευρώ, θα μετατραπούν και αυτά στο καινούριο νόμισμα. Εκτός εάν είναι από τράπεζες εκτός Ελλάδας, αλλά τότε μπορούμε να έχουμε και το αντίθετο offsetting φαινόμενο (ελληνικές τράπεζες ή εταιρίες με θετικό asset/ liabilities currency mismatch). Πάντως, επιχειρησιακά είναι τόσο δύσκολη αυτή η μετατροπή που δεν βλέπω πως μπορεί να γίνει.
@ανώνυμος 12:40:
Αγαπητέ, μην τα μπερδεύετε, για το πρόβλημα της εκροής πρώτα εγώ μίλησα. Όσο για την σύγκριση που κάνετε με την Αργεντινή, είναι επιπόλαιη. H αλλαγή εκεί έγινε ΠΑΡΑ την θέληση της κυβέρνησης, επιβλήθηκε από την άσχημη εξέλιξη των γεγονόντων, ήτανε ΜΕΤΑ τα bank runs και μετά το corralito. Μπορεί κανείς να πει ότι ήτανε ακριβώς η επιμονή της κυβέρνησης εκεί να κρατήσει το parity με το δολλάριο που οδήγησε σε τέτοια μεγάλη ζημιά στο τέλος. Η φύση και η αγορά εκδικούνται.
Για να είμαι ξεκάθαρος, δεν υποστηρίζω την αλλαγή σε δραχμή, αλλά όχι για τους λόγους οι οποίοι προβάλλονται από τους θιασώτες του ευρώ. Το έθνικο νόμισμα ταιριάζει καλύτερα στις ανάγκες της οικονομίας μας από το ευρώ, παρόλο που η μετάβαση αυτήν την στιγμή είναι πρακτικά αδύνατη.
"...η τιμή ενός ομολόγου ή νομίσματος δεν είναι αυτή που θα έπρεπε να είναι, συνήθως λόγω κρατικού παρεμβατισμού."
O παρεμβατισμός, κρατικός ή μονοπωλιακός, είναι ΔΕΔΟΜΕΝΟΣ καθώς η κάθε Κεντρική Τράπεζα έχει το μονοπώλιο στα μέσα πληρωμής, στην έκδοση "legal tender" και την προσφορά χρήματος. Τι προτείνετε? Απελευθέρωση της έκδοσης και προσφοράς χρήματος? Θα είστε ο πρώτος και μοναδικός ίσως φιλελεύθερος που προτείνει κάτι τέτοιο...
ε, δεν θα ήταν και ο πρώτος:
http://blemilo.blogspot.com/2010/12/blog-post_27.html
Λεωνίδα , όπως και ο περισσότερος κόσμος ταυτίζετε τους φιλελεύθερους με τους μονεταριστές.
Μια βόλτα από το mises.org θα σας πείσει οτι η κατακλείδα του σχολίου σας είναι εντελώς λάθος.
"Τα χαμηλά επιτόκια της τελευταίας 15ετίας επέτρεψαν στους λαϊκιστές πολιτικούς μας να ξοδεύουν σαν μεθυσμένοι γιγαντώνοντας το δημόσιο..."
Έχω την εντύπωση πάντως, πως και πριν το ίδιο κάνανε κόβοντας νέο χρήμα
@Ανώνυμος 5:25 μμ
Πριν επιχειρήσω να ξεκαθαρίσω τη διαφορά μεταξύ "φιλελεύθερων" και μονεταριστών, ίσως θα έπρεπε οι "φιλελεύθεροι" να μας έλεγαν πως αντιλαμβάνονται τη λειτουργία των "ελεύθερων αγορών" ή την περαιτέρω "απελευθέρωσή" ή απορύθμισή τους (που διακηρύττουν) σε ένα παγκοσμιοποιημένο καθεστώς: κεντρικών τραπεζών, μονοπωλίων ή ολιγοπωλίων, ισχυρών οικονομικών πόλων και εξάρτησης υπανάπτυκτων χωρών, του γραφειοκρατικού καπιταλισμού της Κίνας, πεπερασμένων φυσικών πόρων, κτλ.
Απλά παραπάνω διαπίστωσα την αντίφαση ανάμεσα στα περί απελευθέρωσης των αγορών από τη μια, και την αντίδραση της πλειοψηφίας αυτοαποκαλούμενων φιλελευθέρων απέναντι στην απελευθέρωση της προσφοράς χρήματος και των επιτοκίων.
Στέφανε, γράφεις πως «[τ]α χαμηλά επιτόκια της τελευταίας 15ετίας επέτρεψαν στους λαϊκιστές πολιτικούς μας να ξοδεύουν σαν μεθυσμένοι γιγαντώνοντας το δημόσιο και γεμίζοντας την χώρα άχρηστα ΑΕΙ και ΤΕΙ.»
Έχω την εντύπωση όμως πως τα χαμηλά επιτόκια λειτούργησαν ως κίνητρα για τους λαϊκιστές πολιτικούς να παράσχουν πλασματικά στοιχεία στους δανειστές μας. Με βάση τα πλασματικά στοιχεία πήραμε τα χαμηλά επιτόκια. Αν οι δανειστές γνώριζαν τα πραγματικά στοιχεία της οικονομίας δεν πιστεύεις πως θα απαιτούσαν υψηλότερα επιτόκια;
Δημοσίευση σχολίου