Οι Financial Times και το επίμονο σύμπλεγμα με τον καπιταλισμό

Μία ένδειξη του πόσο αποκομμένη είναι η ελληνική αριστερά από τον πλανήτη Γη, είναι ότι θεωρεί τους Financial Times φερέφωνο του νεοφιλελευθερισμού. Στον πραγματικό κόσμο βέβαια οι αναγνωστές του FT ποτέ δεν είχαν αμφιβολία για την κεντροαριστερή ταυτότητα της εφημερίδας. Αλλά ακόμα και αυτοί θα είναι έκπληκτοι από την τον τίτλο του τελευταίου αφιερώματος των Financial Times “Capitalism in Crisis”. Η χρεοκοπία των κρατών χρεώνεται … στην αγορά που δεν προσφέρει συνεχώς αυξανόμενο φορολογικό εισόδημα να καλύπτει τον δημόσιο τομέα. Αναλογικά φανταστείτε έναν μόνιμα άεργο και καταχρεωμένο γόνο ευκατάστατης οικογενείας να ρίχνει την ευθύνη της χρεοκοπίας του στους δικούς του επειδή δεν μπορούν να του αυξήσουν αρκετά την επιδότηση!

Φανταζόμαστε ότι οι Financial Times το 1989 θα είχανε κυκλοφορήσει με αφιέρωμα στην κρίση της δημοκρατίας.

Σε αυτό το αφιέρωμα λοιπόν βλέπουμε διάφορα διαμάντια, όπως αυτό από τον πρώην σύμβουλο του ΓΑΠ Jeffrey Sachs στο οποίο στηλιτεύει την αγορά για τον καταναλωτισμό και την έλλειψη ηθικών αξιών στις οικονομικές συναλλαγές... Ποιος είπε ότι η Βουλή των Εφήβων δεν έχει απήχηση στο εξωτερικό;

Έχει όμως πραγματικά ενδιαφέρον να αναλογιστεί κανείς τους λόγους πίσω από αυτήν την αντικαπιταλιστική υστερία. Εδώ προτείνω δύο.

Ο πρώτος έχει να κάνει με την σύγχυση μεταξύ αγοράς και κράτους. Σύμφωνα με αυτήν την “λογική”, ό,τι δεν είναι Σοβιετική Ένωση είναι καπιταλισμός, ακόμα και οι σοσιαλδημοκρατίες (όπου το κράτος απορροφά το 50% του ΑΕΠ της οικονομίας) ή ο κορπορατισμός (όπου μεγάλες εταιρείες εκμεταλλεύονται το μεγάλο κράτος για ειδικά προνόμια και επιδοτήσεις) . Η χρεοκοπία λοιπόν του υπερτροφικού κράτος ερμηνεύεται σαν κρίση της αγοράς. Το παραπάνω συμπέρασμα μπορεί να προσεγγίζει το σκεπτικό κάποιων πνευματικά εμ, ιδιαίτερων, αλλά νομίζω πως δεν επαρκεί για τους αριστερούς αρθρογράφους των FT.

Για αυτούς και για άλλους σχετικά ευφυείς αριστερούς χρειάζεται μια πιο περίπλοκη εξήγηση που έχει συζητηθεί παλιότερα στο ΜΜ. Συνοπτικά, οι λόγοι για την παράλογη αντικαπιταλιστική υστερία έχουν να κάνουν με την ανάπτυξη μιας στρεβλής αλλά ψυχολογικά βολικής ιδεολογικής ταυτότητας που στο όνομα της κοινωνικής αλληλεγγύης ικανοποιεί την ανάγκη αποδοχής από το κοινωνικό περιβάλλον. Πιο συγκεκριμένα:

“... Είναι γεγονός ότι σε μια νεαρή περίοδο στην ζωή μας τείνουμε να δημιουργούμε την πολιτική ταυτότητα μας επιλέγοντας μια ιδεολογία που μας δίνει την αίσθηση ότι ανήκουμε σε μία ομάδα, και πιο κρίσιμα μια ιδεολογία που νοηματοδοτεί την ύπαρξη μας μέσω ενός σκοπού με κοινά αποδεκτές αγαθές προθέσεις, π.χ. να βελτιώσουμε τον κόσμο ή να βοηθήσουμε τους συνανθρώπους μας.

Η μαρξιστική αριστερά παρέχει το τέλειο προϊόν για αυτήν την ανάγκη. Το μήνυμα της θα μπορούσε να συνοψιστεί στην πρόταση: «Mαζί αγωνιζόμαστε ενάντια στην κατεστημένη εκμετάλλευση των φτωχών από τους τύραννους κεφαλαιοκράτες». Το όλο μαρξιστικό οικοδόμημα είναι απόλυτα και εξόφθαλμα λανθασμένο, αλλά αυτό δεν έχει σημασία. Σημασία έχει το συναισθηματικά ισχυρό μήνυμα που καλύπτει τις ψυχολογικές ανάγκες των νέων. Η μετέπειτα αποδοχή των λογικών κενών στον μαρξισμό έρχεται μέσω του rationalization, ενός γνωστού ψυχολογικού αμυντικού μηχανισμού.”

Τώρα φανταστείτε όσους έχουνε αναπτύξει την πολιτική και κοινωνική τους ταυτότητα με βάση τον παραπάνω μηχανισμό, είτε είναι ανασφαλείς φοιτητές ελληνικών ΑΕΙ είτε αρθρογράφοι στους FT. Τι είναι πιο εύκολο; Να παραδεχτούν πως ό,τι υποστηρίζανε σε όλη τους την ζωή ήτανε λάθος ή να ανακαλύπτουν συνέχεια κρίσεις του ετοιμόρροπου καπιταλισμού;