Ξεκίνησα να γράφω για την επέτειο των 30 χρόνων από την άνοδο του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία και την επίδραση του στο κράτος. Σβήνω και γράφω. Τι να πούμε πια; Ζούμε αυτή την στιγμή την διάλυση της διοίκησης. Δεν υπάρχει! Όλα ξεκίνησαν το 1981. Θυμάμαι πολύ καλά τις ημέρες αυτές του Οκτώβρη. Ήμουν άλλωστε 18 χρονών. Μια εικόνα μου έχει μείνει χαραγμένη. Ένα μηχανάκι με δύο άνδρες με μια σημαία του ΠΑΣΟΚ να φωνάζουν κάποιο σύνθημα περνώντας μπροστά από το άγαλμα του Κωνσταντίνου στο Πεδίο του Άρεως. Μόνοι τους περνούσαν. Φαίνονταν απλοί άνθρωποι που πίστευαν πως άλλαζε η ζωή και η μοίρα τους. Ένοιωθαν μια παράξενη αίσθηση ελευθερίας εκείνη τη στιγμή. Όπως έλεγε ο James Petras σε ένα άρθρο του στο New Left Review τότε, το ΠΑΣΟΚ εξέφρασε αυτούς που ζητούσαν κοινωνική αναγνώριση και πολιτική εκπροσώπηση. Έναν κόσμο που, ασχέτως με την οικονομική του κατάσταση, ένοιωθε έξω από την κατεστημένη κοινωνία και κυρίως έξω από την εξουσία και το κράτος. Τότε λοιπόν, τον Οκτώβριο του 1981, ένα κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας ένοιωσε πως πήρε τον μηχανισμό του κράτους στα χέρια του.
Ξεκίνησε λοιπόν να τον ρυθμίσει με τον τρόπο που θεωρούσε πως έπρεπε να λειτουργεί. Είναι νομίζω σημαντικό να δούμε πως έβλεπε το ΠΑΣΟΚ την λειτουργία του κράτους. Το κράτος είναι ο μεγάλος πατέρας που φροντίζει για τα πάντα. Είναι το όραμα και μαζί το εργαλείο. Από την επανάσταση του 21 το αίτημα για την δημιουργία ενός σύγχρονου δυτικού κράτους είναι κυρίαρχο στο ελληνικό έθνος. Γι’ αυτό επαναστατήσαμε, γι’ αυτό καλέσαμε τον Καποδίστρια, γι’ αυτό καλέσαμε τον Όθωνα, γι’ αυτό εμπιστευτήκαμε τον Τρικούπη, γι’ αυτό έκαναν το 1909 το κίνημα και φέρανε τον Βενιζέλο, γι’ αυτό εμπιστεύτηκαν τον Μεταξά, γι’ αυτό εμπιστεύτηκαν τον Καραμανλή. Και τέλος, με αυτό το αίτημα, ανέβηκε στο άλογο της εξουσίας ο Παπανδρέου το 1981. Τέλος στο κράτος της Δεξιάς, το ΠΑΣΟΚ στην κυβέρνηση, ο λαός στην εξουσία.
Κάθε φορά, όλα αυτά τα χρόνια, δεν μας άρεσε το κράτος που προϋπήρχε και φτιάχναμε άλλο. Με μιαν ατελείωτη παιδικότητα αντιμετωπίζαμε την πραγματικότητα ως μη σωστή. Δεν ήταν αυτή που θέλαμε κι έπρεπε να αλλάξει. Στην προσπάθεια μας να φτιάξουμε ένα δυτικό, σύγχρονο κράτος, στην εμμονή μας αυτή, γίναμε όλοι κράτος. Αυτό κατάφερε το ΠΑΣΟΚ το 1981. Πια δεν υπάρχει, ή είναι δύσκολη, η διαφοροποίηση ανάμεσα σε ιδιωτικό και δημόσιο, ανάμεσα σε κεντρικό και αποκεντρωμένο κράτος, ανάμεσα σε κεντρική διοίκηση και αυτοδιοίκηση, σε κυβέρνηση και κοινωνικούς εταίρους. Όλα είναι ένα πράγμα, ένας μηχανισμός εξουσίας, ο οποίος όμως πια δεν ξέρει ποιόν εξουσιάζει. Κι έτσι φτάνουμε στην απόλυτη τρέλλα. Για να διασώσουμε τον δημόσιο υπάλληλο (κρατικό λειτουργό), τον εξαφανίζουμε με ατέλειωτα χαράτσια και περικοπές. Για να τον διασώσουμε συντρίβουμε τον πελάτη ή τον συνεργάτη ή τον εργολάβο του κράτους (ιδιωτικό τομέα). Κι έτσι συνολικά βυθίζεται το σύστημα εξουσίας παρασέρνοντας μαζί του και τα άτομα. Αφού, ως γνωστόν, όπως το ΠΑΣΟΚ μας έπεισε, στην Ελλάδα δεν υπάρχουν άτομα, αλλά μόνο κοινωνία εκφραζόμενη μέσω του κράτους.
Γιατί τελικά αυτό έκανε το ΠΑΣΟΚ, ένα ιδιότυπο σοβιετικό κράτος. Όπου δεν υπάρχει τίποτα έξω και πέρα από το κράτος. Ας δούμε τις συνεχείς μεταρρυθμίσεις και εκσυγχρονιστικές προσπάθειες: ΕΣΥ (τέλος στην ιδιωτική παροχή υγείας), προβληματικές επιχειρήσεις (πρώτοι διδάξαντες στο bail out), τέλος στον έλεγχο και την αξιολόγηση σε όλο το δημόσιο (αφού είμαστε μια κοινωνία ισότητας!), συνεχείς θεσμοί, νομικά πρόσωπα, μηχανισμοί, που τελικά εξάπλωσαν το κράτος έναντι του ιδιωτικού τομέα, ΑΣΕΠ (μηχανισμός προσλήψεων χωρίς καμμία μελέτη για το πόσοι χρειάζονται, βάλτε κόσμο), Καποδίστριας και Καλλικράτης (τα φέρνουμε γύρω-γύρω τι έχουν τα έρμα και ψοφάνε). Φυσικά, από την άλλη, καμμία προσπάθεια για πραγματικό εκσυγχρονισμό. Λέξεις όπως απλοποίηση διαδικασιών, άρση εμποδίων στην επιχειρηματικότητα, άνοιγμα κλειστών επαγγελμάτων και κατάργηση της αντίστοιχης γραφειοκρατίας, παραμένουν ακόμα και τώρα στο +5 ακατανόητα πράγματα.
Αυτά θα μας σώσουν αναρωτιέται μεγάλο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας. Και απαντά. Όχι βέβαια, όπως μας δίδαξε το ΠΑΣΟΚ 30 χρόνια τώρα, το κράτος (το σωστό κράτος) θα μας σώσει και οι ξένοι. Αν το ρυθμίσει ωραία το κράτος και παίξεις έξυπνα τα χαρτιά με τους ξένους θα είσαι κύριος και πρώτο όνομα στην πιάτσα! Αυτό είναι το πρότυπο στο οποίο αυτή τη στιγμή είμαστε εγκλωβισμένοι όλοι. Αυτή είναι η πνευματική παρακαταθήκη του Ανδρέα Παπανδρέου. Μία στρατηγική και ένα όραμα: το ΠΑΣΟΚ στην κυβέρνηση, κι ο λαός στην εξουσία (όλοι σε κάποια σχέση με το κράτος)! Από εκεί και πέρα γαία πυρί μιχθήτω!
Αυτό που όλοι ζήσαμε όμως ήταν η ανευθυνότητα, ο ερασιτεχνισμός, ο λαϊκισμός, η άγνοια του ποιοί είμαστε και σε ποιόν κόσμο ζούμε, το άλλα λέμε κι άλλα κάνουμε, με τα οποία πολιτεύτηκε το ΠΑΣΟΚ αυτά τα 30 χρόνια. Κι εννοώ το όλον ΠΑΣΟΚ, χωρίς διαφοροποιήσεις. Με την ίδια λογική δε, λειτούργησε και η ΝΔ τις μικρές περιόδους που ήταν στην εξουσία. Βρεθήκαμε έτσι σε ένα σημείο στο οποίο έχουν κλείσει οι ασφαλιστικές δικλείδες, δεν λειτουργούν οι εξισορροπητικοί προς την εξουσία του κράτους μηχανισμοί. Αναγκαστικά είναι όλοι εγκλωβισμένοι στην λογική της κρατικής εξουσίας. Τελευταίο φρούτο οι επαΐοντες, οι άριστοι, οι τεχνοκράτες που θα έρθουν και θα ανατάξουν το κράτος κλπ, κλπ. Ας μου συγχωρεθεί μια προσωπική παρατήρηση. Όποιος πιστεύει πως θα κάνει τον έλληνα δημόσιο υπάλληλο να δουλέψει αποδοτικά και αποτελεσματικά σε κάποιο ανεκτό διεθνώς επίπεδο ματαιοπονεί. Και το λέω μετά λόγου γνώσεως.
Η λύση όμως είναι στην αδυναμία του κράτους. Όσο πιό αδύναμο είναι τόσο πιό γρήγορα θα βγούμε από την κρίση. Όσο πιό ευνουχισμένο, τόσο πιό γρήγορα θα αντιστρέψουμε την κατάσταση. Το νοιώθουν πλέον. Πρέπει να πετάξουν τα βαρίδια, αλλά δεν ξέρουν πως να το κάνουν με σεμνότητα και ταπεινότητα, με την μεγαλοσύνη αυτού που ξέρει πως η Αλεξάνδρεια δεν υπάρχει πιά. Ξέρουν πως πρέπει πχ να δώσουν την διαχείριση των απορριμμάτων σε ιδιώτες, αλλά δεν ξέρουν άλλο τρόπο να το κάνουν παρά μόνο μέσω μιας εξουσιαστικής ρητορικής και εκσυγχρονιστικής θεσμολαγνείας. Δεν μπορούν να πουν απλά και ταπεινά πως τα θαλασσώσαμε. Φτιάξαμε ένα τέρας που κακώς νομίσαμε πως θα το ελέγξουμε. Κι αυτό το τέρας εγκλώβισε όλους μας. Καιρός να αναπνεύσουμε πραγματικά αέρα ελευθερίας. Οι δύο άνδρες στο μηχανάκι στις 18 Οκτωβρίου 1981 αισθανόντουσαν πως ανέπνεαν αέρα ελευθερίας. Στην πραγματικότητα έμπαιναν σε μία περίοδο περιορισμού της ατομικότητας τους. Εκχωρούσαν μέρος της ελευθερίας τους στο κράτος. Είμαι σίγουρος πως πέρασαν καλά αυτά τα 30 χρόνια. Ο καβαφικός αόρατος θίασος όμως μας καλεί να αποχαιρετήσουμε την Αλεξάνδρεια που χάνουμε χωρίς των δειλών τα παρακάλια. Δεν ξέρω αν οι δύο άνδρες μπορούν. Δεν ξέρω αν υπάρχουν κάποιοι που να τους πουν το καινούργιο αφήγημα. Θέλει αρετήν και τόλμην η (ατομική) ελευθερία. Το αίτημα κατά την γνώμη μου και το καινούργιο αφήγημα είναι η ανακάλυψη της ατομικής ελευθερίας και πράξης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου