Για την γενιά του Napster το να δηλώνει κανείς εναντίον της Πνευματικής Ιδιοκτησίας (ΠΙ από εδώ και πέρα) θεωρείται cool. Συνηθίσαμε όλοι να κατεβάζουμε μουσική και βίντεο δωρεάν από το ίντερνετ, τώρα χρειαζόμαστε και μία ψιλο-alternative θεωρία εναντίον της ΠΙ για να είμαστε καλυμμένοι. Ο ριζοσπαστικός φιλελευθερισμός ακούγεται βολικός: «ελευθερία στην διακίνηση ιδεών και αγαθών» -άρα δεν πληρώνουμε! Εδώ πιστεύω βρίσκεται η πρώτη βασική παρανόηση: η ελευθερία που ευαγγελίζονται οι φιλελεύθεροι δεν σημαίνει τσάμπα. Σημαίνει ελευθερία στην παραγωγή, κατοχή και διακίνηση ιδεών και αγαθών με τους όρους που ελεύθερα έχουνε συμφωνήσει παραγωγός, διανομέας και καταναλωτής.
Το θεωρητικό πλαίσιο για την υπέρασπίση της ΠΙ είναι απλό. Σαν φιλελεύθεροι, δεχόμαστε τις πρωταρχικές αρχές της ατομικής ιδιοκτησίας και της ελευθερίας να χρησιμοποιεί κανείς το προϊόν της εργασίας του όπως θέλει (εφόσον δεν παραβιάζει τα ίδια δικαιώματα των συμπολιτών του). Η εργασία του μπορεί να είναι φυσική, μπορεί να είναι και πνευματική. Για παράδειγμα το προϊόν της εργασίας του μπορεί να είναι μια καρέκλα, μπορεί να είναι και ένα βιβλίο. Και στις δύο περιπτώσεις όμως, αποτελούν ιδιοκτησία του και με βάση αυτή ο παραγωγός μπορεί να αποφασίσεί να παραχωρήσει την χρήση τους δωρεάν ή και με πληρωμή.
Εδώ θα μπορούσα να σταματήσω την επιχειρηματολογία, γιατί είναι πραγματικό δύσκολο να φανταστεί κανείς πως μπορεί ένας φιλελεύθερος να αρνηθεί αυτό το ιδιοκτησιακό δικαίωμα.
Παρόλαυτά υπάρχει μια μειονοτική μερίδα φιλελεύθερων που αντιτάσσεται στο δικαίωμα της πνευματικής ιδιοκτησίας. Κάνοντας μια σύντομη έρευνα, προσπάθησα να κατατάξω τα επιχειρήματά τους σε τέσσερεις κατηγορίες (1):
- Επικέντρωση στην χρήση και όχι στην παραγωγή: το σύνηθες επιχείρημα σε αυτήν την κατηγορία είναι του τύπου: «αφού η γνώση δεν μειώνεται με την χρήση της (αντίθετα ας πούμε με τα πορτοκάλια), γιατι να μην την χρησιμοποιούμε τσάμπα;». Η απάντηση είναι επειδή σύμφωνα με τις φιλελευθερες αρχές και την κοινή λογική, το δικαίωμα χρήσης το ορίζει ο παραγωγός/ ιδιοκτήτης και όχι γενικές εκτιμήσεις των καταναλωτών για το πόσο περιορισμένο είναι το αγαθό. Για τον ίδιο λόγο δεν χρησιμοποιούμε ιδιωτικούς δρόμους, ή το δίκτυο κινητής τηλεφωνίας τσάμπα.
- Δυσκολία εφαρμογής: το επιχείρημα πάει κάπως έτσι: «Στην εποχή του ίντερνετ, είναι όλο και πιο πολύ δύσκολο να προστατέψει κανείς την αντιγραφή και άρα την πνευματική ιδιοκτησία». Ίσως, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει παρατήσουμε την προσπάθεια. Με την ίδια λογική θα έπρεπε να αφήσουμε και την πηρυνική τεχνολογία ή την διακίνηση παιδοφιλικού υλικού ελεύθερες. Δεν το κάνουμε, όσο δύσκολο και να είναι.
- Τα άυλα δεν μπορούν να ιδιοποιηθούν: η γνώση είναι άυλη και αφού δεν μπορούμε να την κρατήσουμε ή να την τοποθετήσουμε κάπου, δεν μπορεί να έχει ιδιοκτησιακό καθεστώς. Η υπόθεση αυτής της πρότασης είναι εσφαλμένη. Η φυσική υπόσταση του αγαθού στη μοντέρνα εποχή λίγη σχέση έχει με την αξία ή ιδιοκτησία του. Οι εταιρίες αξιολογούνται μεταξύ άλλων για το brand value και goodwill, ενώ ένα σημαντικό μέρος επαγγελμάτων (αναλυτές, νομικοί κλπ.) πληρώνεται για την παραγωγή συγκεριμένης γνώσης (κρίσιμα, όχι για τις ώρες εργασίας καθαυτές, άλλα για το τελικό αποτέλεσμα γνώσης το οποίο συνήθως προστατεύεται με όρους που θέτει ο παραγωγός).
Μια παρόμοια εκδοχή είναι ότι εφόσον μια ιδέα μπει στο μυαλό κάποιου, τότε εμείς δεν μπορούμε να του πούμε πως να την χρησιμοποιήσει. Και όμως, εάν ο δέκτης έχει προσλάβει την ιδέα μετά από συμφωνία για τους όρους χρήσης της, τότε είναι υποχρεωμένος να την χρησιμοποιήσει ανάλογα.
- Μειώνει τα δικαιώματα των άλλων. Λένε οι αντίπαλοι της ΠΙ ότι για παράδειγμα εάν κάποιος εφεύρει ένα τρόπο να ανοίγει ένα πηγάδι και τον πατεντάρει, αμέσως περιορίζει όλους τους άλλους στο να χρησιμοποιήσουν τον ίδιο τρόπο ακόμα και στην αυλή τους. Η αλήθεια βέβαία είναι ότι ο εφευρέτης προσφέρει μια καινούρια επιλογή που δεν υπήρχε πριν, την επιλογή να ανοίξουν ένα πηγάδι σύμφωνα με συγκεκριμένους όρους.
Στον φιλελευθερισμό, η ορθότητα των θεωρητικών επιχειρήματων αποδείκνύεται ωφελιμιστικά και στην πραξη. Τα κίνητρα που δίνει η ΠΙ στην παραγωγή ιδεών και τεχνολογίας είναι αποδεδειγμένα ένας πολύ σημαντικός παράγοντες ανάπτυξης στις σύγχρονες οικονομίες, γιαυτό και έχει υιοθετηθεί από όλες τις χώρες.
I hate to break the news, αλλά η κοινοκτημοσύνη είτε των αγαθών είτε των ιδεών έχει πεθάνει προ πολλού. R.I.P.
________________________
(1) Οι περιπτώσεις open source δεν είναι εναντίον της πνευματικής ιδιοκτησίας. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι ο ιδιοκτήτης της ιδέας αποφασίζει να την μοιραστεί χωρίς άμεσο χρηματικό αντίτιμο με άλλους, προσδοκώντας όμως άλλα μακροχρόνια κέρδη
12 σχόλια:
Το θεωρητικό πλαίσιο για την υπέρασπίση της ΠΙ είναι απλό. Σαν φιλελεύθεροι, δεχόμαστε τις πρωταρχικές αρχές της ατομικής ιδιοκτησίας και της ελευθερίας να χρησιμοποιεί κανείς το προϊόν της εργασίας του όπως θέλει (εφόσον δεν παραβιάζει τα ίδια δικαιώματα των συμπολιτών του).
Σωστό. Από εκεί και πέρα ο καθένας κρίνει αν η ιδεολογία του φιλελευθερισμού είναι ότι καλύτερο από ωφελιμιστική/συνεπειοκρατική σκοπιά.
Ποιος είναι ο ιδιοκτήτης ενός κομματιού μουσικής, μιας πατέντας, ενός βιβλίου? Ο συνθέτης, ο επιστήμονας, ο συγγραφέας ή η επιχείρηση που τα διαχειρίζεται και τα διαθέτει?
Οι αντιρρήσεις μου ανήκουν μάλλον στην 3η κατηγορία, και μου φαίνεται ότι η απάντηση του άρθρου είναι μία ταυτολογία: Τα άυλα μπορούν να ιδιοποιηθούν επειδή έχω παραδείγματα που ιδιοποιούνται.
Στην ουσία ξανα-απαντά το άρθρο στο 2ο επιχείρημα (ότι δεν είναι δυνατόν να ιδιοποιηθούν), κάτι το οποίο δέχομαι ότι είναι δυνατόν να γίνει, ειδικά αν διαθέτεις επαρκώς αδίστακτους αστυνομικούς μηχανισμούς.
Όμως αυτό που λέμε όσοι υποστηρίζουμε αυτό το επιχείρημα είναι ότι τα άυλα δεν _πρέπει_ να ιδιοποιούνται. Σε αυτό δεν βλέπω κάποια απάντηση.
Και φυσικά δεν σχετίζεται η σύναψη συμφωνιών σε αυτό. Αν αγοράσω ένα CD και υπογράψω ότι δεν πρόκειται να το αντιγράψω, ή ότι δεν θα το πιάσω με τα δύο δάχτυλα, ή ότι δεν θα το σκονίσω, ή ότι δεν θα το βάλω μέσα σε ντουλάπι και παρόλα αυτά το κάνω, τότε ναι είμαι υπόλογος.
Εδώ όμως συζητάμε αν πρέπει να είναι παράνομο το να μπορώ κάνω ότι θέλω με ένα κομματάκι πλαστικό που αγόρασα χωρίς να συμφωνήσω σε άλλο πέρα από την τιμή κτήσης του.
Η νομοθεσία περί της πνευματικής ιδιοκτησίας που περικλείει ασφυκτικά την βιομηχανία του θεάματος, της μουσικής και του λογισμικού, μετά βίας αγγίζει τη βιομηχανία της μόδας ...και η μόδα επωφελείται απ' αυτό σε πωλήσεις και καινοτομίες, λέει η Τζοάννα Μπλάκλεϊ. Στο TEDxUSC 2010, μιλά για όσα μπορούν να μάθουν οι βιομηχανίες της δημιουργίας, από την ελεύθερη κουλτούρα της μόδας.
http://www.ted.com/talks/lang/eng/johanna_blakley_lessons_from_fashion_s_free_culture.html
Κοιταχτε τα οικονομικα των φαρμακευτικων και του θεαματος. Σε 10 σκευασματα που βρισκονται σε κλινικες δοκιμες, 1 μονο θα καταφερει να βγει στην αγορα. Τα κερδη απο αυτο το φαρμακο θα πρεπει να βγαλουν και την σημαντικη χασουρα απο τα υπολοιπα που δεν βγηκαν στην αγορα. Ποιος θα κατσει να επενδυσει χωρις πατεντα σε φαρμακα?
@Ανώνυμος 3:07πμ
Μπορεί όλοι μαζί, ανάλογα με την συμφωνία που έχουνε κάνει, Συνήθως όμως κάποιοι παίζουν τον ρόλο του διανομέα ή facilitator και αμοίβονται ανάλογα.
@κσταμος
η απάντηση για την normative πλευρά (εάν πρέπει ή όχι) είναι στην 2η παράγραφο.
Οι συντάκτες αυτού του μπλογκ είναι είτε βλάκες, είτε απατεώνες.
"ο εφευρέτης προσφέρει μια καινούρια επιλογή που δεν υπήρχε πριν, την επιλογή να ανοίξουν ένα πηγάδι σύμφωνα με συγκεκριμένους όρους."
Αυτό δείχνει ακριβώς αυτό που είχα γράψει παλιά στο άρθρο Πνευματική Ιδιοκτησία vs Υλική Ιδιοκτησία. Δηλαδή ότι μπορεί να βάζει όρους στους άλλους ανθρώπους για το πως θα χρησιμοποιήσουν την δική τους υλική ιδιοκτησία καταργώντας ουσιαστικά το αποκλειστικό τους δικαίωμα τους στην χρήση και την διάθεση της.
"Η πνευματική ιδιοκτησία αναιρεί την ιδιοκτησία στον υλικό κόσμο. Ο «ιδιοκτήτης» της πληροφορίας (είτε αυτή είναι μια ακολουθία από νότες ή λέξεων, ή η διαδικασία για την πραγματοποίηση ενός αγαθού πχ μιας καρέκλας) αποκτά ιδιοκτησιακά δικαιώματα στα υλικά αγαθά όλων των υπολοίπων ανθρώπων (όλα τα μολύβια, τα χαρτιά, τις κιθάρες, ή τα υλικά που χρειάζονται για την πραγματοποίηση ενός αγαθού πχ πριόνια και ξύλα για την καρέκλα). Έχει και αυτός λόγο στην χρήση των αγαθών των άλλων, είναι κατά κάποια έννοια συνιδιοκτήτης όλων των αγαθών του πλανήτη (ή της περιοχής που καλύπτει το νομικό σύστημα) που έχουν σχέση με την πληροφορία «του». "
Γιατί να απαγορεύεται η διακίνηση και η παρακολούθηση παιδοφιλικού υλικού; Λίγο στα σοβαρά, λίγο στην πλάκα, αλλά δεν βρίσκω εύκολα απάντηση.
Νομίζω ότι όλα τα επιχειρήματα που εκθέτει ο Στέφανος διαπράττουν το λογικό σφάλμα της λήψης του ζητούμενου. Ξεκινάει από την αξιωματική πρόταση ότι η ιδιοκτησία πρέπει να προστατεύεται για να καταλήξει ότι και τα προϊόντα της διανοίας πρέπει να προστατεύονται.
Νομίζω πως πρέπει να σκεφτούμε πως η προστασία της ιδιοκτησίας και η αρχές της ελεύθερης οικονομίας ξεκινούν από την εμπειρική πραγματικότητα ότι οι πόροι σπανίζουν. Και πιστεύουμε ότι η κατανομή των περιορισμένων πόρων μπορεί να γίνει αποτελεσματικότερα από ανθρώπους που συναλλάσσονται ελεύθερα σε μια αγορά παρά από κάποιον central planer.
Αυτός ο προβληματισμός δεν ισχύει κατ' αρχήν για τα προϊόντα της διάνοιας, όπως πολύ σωστά ισχυρίζεται η πρώτη θέση (όταν σου πω την ιδέα μου δεν χανεται από το κεφάλι μου).
Το μόνο επιχείρημα που έχει λογική είναι πως η ανάπτυξη προϊόντων της διάνοιας έχει κόστος (λ.χ κόστος R&D) το οποίο εκείνος που το υπέστη προσδοκά ότι θα μπορεί να ανακτήσει. Επομένως η διάρκεια της όποιας προστασίας θα πρέπει να συναρτάται με την ανάκτηση αυτού του κόστους. Αλλά και αυτό δεν είναι από μόνος του επαρκής λόγος. Θα πρέπει εμπειρικά να πειστούμε ότι χωρίς αυτήν την προστασία η τεχνολογική πρόοδος θα είχε καθυστέρηση.
Ο neoliberal στο άρθρο του (http://e-roosters.blogspot.com/2005/01/vs.html) εκφράζει πολύ κομψότερα από όσο θα μπορούσα εγώ το γιατί τα άυλα δεν έχει νόημα να ιδιοποιούνται, και γιατί διαφορετικά οδηγούμαστε σε λογικές ακροβασίες και πρακτικά αδιέξοδα. Όλη η ουσία επομένως κατά τη γνώμη μου είναι στο normative και εκεί η 2η παράγραφος του κειμένου είναι ανεπαρκέστατη. Στην ουσία γράφει "είναι έτσι γιατί σας το λέω".
Ένα παλαιότερο άρθρο για το θέμα σε ένα ελληνικό μουσικό site: Περί “πειρατείας”
Δημοσίευση σχολίου