Την Δευτέρα πήγα στο Ναύπλιο. Διέσχισα τον αργολικό κάμπο με τα εσπεριδοειδή. Κατάφορτα τα δέντρα από τον καρπό. Σκέφτηκα είναι Ιανουάριος, μα κανείς δεν τα μαζεύει, είναι η εποχή τους τώρα. Η θερμοκρασία το βράδυ γύρω στους 0 βαθμούς. Οι ανεμομείκτες δεν δούλευαν, εκτός ενός. Που σημαίνει πως θα «κάψει τον καρπό ο πάγος» όπως λένε. Κανείς δεν νοιάζεται να τους ρυθμίσει για να δουλεύουν. Μεγάλωσα ακούγοντας την φράση από τις αστές γιαγιά και μητέρα: «ξαστεριά απόψε, θα πέσει πάγος και θα κάψει τα πορτοκάλια». Παρ’ όλο που οι ίδιες δεν ήταν αγρότισσες τόσο το νοιάξιμο για την παραγωγή είχε μπολιάσει τον τόπο. Θυμάμαι το λιμάνι του Ναυπλίου γεμάτο με καράβια στα οποία φόρτωναν πορτοκάλια για εξαγωγή. Ο κάμπος ήταν γεμάτος με μικρομεσαίες επιχειρήσεις που συσκεύαζαν πορτοκάλια. Σήμερα το λιμάνι είναι άδειο και τα παλιά συσκευαστήρια δεν υπάρχουν πια.
Μίλησα με τους ανθρώπους. Οι τιμές είναι πολύ χαμηλές μου είπαν. Δεν αξίζει τον κόπο να τα μαζέψουμε. Ψάχνοντας λίγο περισσότερο βλέπεις πως οι επιδοτήσεις από την δεκαετία του 80 κατάστρεψαν την παραγωγή. Οι αγρότες αγόρασαν διαμερίσματα στην Αθήνα, διόρισαν τα παιδιά στο δημόσιο, ή τους άνοιξαν μαγαζιά και παράτησαν τα κτήματα. Πλέον δεν συμφέρει να πάρεις Αλβανούς ή Πακιστανούς να μαζέψουν τον καρπό. Οι ίδιοι φυσικά με τις οικογένειες τους δεν είναι πια γι’ αυτές τις δουλειές. Πέρασαν από την κατηγορία του χειρώνακτα σε αυτή του μικροαστού τεχνητά. Δεν άλλαξαν ως προς το μορφωτικό και επαγγελματικό επίπεδο. Απλώς το εύκολο χρήμα τους έκανε να απαξιώσουν την εργασία στο χωράφι. Δεν εξελίχθηκαν. Δεν βελτίωσαν την παραγωγή τους. Δεν την τυποποίησαν. Δεν προσάρμοσαν τις εξαγωγές στις νέες συνθήκες της παγκοσμιοποίησης. Τους αρκούσαν οι επιδοτήσεις που έκαναν πραγματικότητα το όνειρο της ζωής χωρίς εργασία. Δουλεύουν πια λίγοι και παράγουν όσα χρειάζονται γι να τα πουλήσουν στις λαϊκές στην Αθήνα.
Γυρνώντας στην Αθήνα διάβασα το άρθρο του Γραμματικάκη στο Protagon με τίτλο To exit. Μια από τα ίδια από την καθ’ ημάς πνευματική ελίτ. Απαξίωση του πολιτικού, τώρα απαξίωση και των εκλογών, απαξίωση της χώρας συνολικά. Με εξαίρεση φυσικά της πνευματικής ελίτ των επαϊόντων, κάποιων δασκάλων που δουλεύουν, κάποιων γιατρών που δεν παίρνουν φακελάκια και φυσικά των καλλιτεχνών. Επιστροφή στην δεκαετία του 60 και του 70. Ο ίδιος αριστερός πολιτικός λόγος που έφερε το ΠΑΣΟΚ στην εξουσία. Ένα όραμα για μια Ελλάδα του πολιτισμού, της τέχνης, των πνευματικών ονειρώξεων. Και φυσικά πουθενά δεν υπάρχει η πραγματική οικονομία και η παραγωγή. Η επιχειρηματικότητα.
Γνωστός επιχειρηματίας (γνωστό brand name στον χώρο τροφίμων) μου έλεγε πρόσφατα πως αν επανέλθουμε στην δραχμή θα καταστραφεί η όποια μεταποιητική βιομηχανία υπάρχει, γιατί εισάγουμε σχεδόν όλες τις πρώτες ύλες. Δεν παράγουμε πια σχεδόν τίποτα. Εδώ στο Μπλε Μήλο επιλέξαμε για πρόσωπο της χρονιάς τον επιχειρηματία από την Κρήτη που ασχολείται στον αγροτικό τομέα χωρίς επιδοτήσεις. Είναι η εξαίρεση. Δείχνει όμως τον δρόμο. Λοιδωρούμεθα όμως γι’ αυτό ακόμα κι από τους καθ’ ημάς φιλελευθέρους. Δίνουμε μεγάλη σημασία στον οικονομικό φιλελευθερισμό κι όχι στον κοινωνικό και πνευματικό (ότι κι αν σημαίνει αυτό).
Η οικονομία είναι αμείλικτη όμως. Τα πορτοκάλια που δεν τα μαζεύει κανείς είναι απόδειξη των στρεβλώσεων της ανάπτυξης. Τα μαγαζιά που κλείνουν το ένα μετά το άλλο επίσης. Το πρόβλημα της χώρας δεν είναι ηθικό (moral), όπως μας έκαναν να πιστεύουμε οι πνευματικοί νικητές του εμφυλίου. Δεν είναι ούτε πολιτικό. Όλους αυτούς τους πολιτικούς που κυβερνούν εμείς τους ψηφίζουμε. Κι έτσι πρέπει. Να ψηφίζουμε. Ας βρούμε τους άλλους, αν υπάρχουν. Μάθαμε να περιμένουμε τη λύση για όλα τα προβλήματα από έξω από εμάς. Από τους πολιτικούς, το κράτος, την ΕΕ. Τα πορτοκάλια όμως ποιός θα τα μαζέψει; Η λύση που μας έδωσαν οι ως άνω σωτήρες ήταν αυτή που μας έφτασε εδώ, στο χείλος του γκρεμού.
Τώρα που το σκέφτομαι το θέμα είναι ηθικό (ethical). Με την άλλη έννοια όμως. Αυτήν της ηθικής της εργασίας. Αυτής που λείπει από την ομορφότερη χώρα του κόσμου που κατοικείται από τους εξυπνότερους κατοίκους του κόσμου. Το θέμα τελικά είναι η παραγωγή. Δεν παράγουμε τίποτα. Αν δεν σηκώσουμε τα μανίκια ν’ αρχίσουμε να δουλεύουμε παραγωγικά δεν πρόκειται να βγούμε από την κρίση.
Τί ζητάμε από τους πολιτικούς. Τρία ρημαδοπράγματα. Άνοιγμα των επαγγελμάτων, απλοποίηση των διαδικασιών για τις οικονομικές δραστηριότητες, άνοιγμα της αγοράς εργασίας (κόστος παραγωγής). Η διέξοδος εργασίας στο δημόσιο έχει πια κλείσει ουσιαστικά και το εύκολο χρήμα δεν υπάρχει. Να ένα καλό της κρίσης. Τα υπόλοιπα θα τα κάνουμε μόνοι μας. Αν μας αφήσουν ήσυχους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου