Οι μύθοι του Πολυτεχνείου

17 Νοεμβρίου 1974. Η εύθραυστη ακόμα Μεταπολίτευση μετράει μόλις μερικούς μήνες. Ο κόσμος- από τους ανώτερους κρατικούς υπαλλήλους μέχρι τον πιο απλό άνθρωπο- δυσκολεύεται ακόμα να πιστέψει πως η Χούντα αποτελεί παρελθόν. Άλλωστε οι Χουντικοί κυκλοφορούν ελεύθεροι και αρκετά στελέχη του προηγούμενου καθεστώτος βρίσκονται ακόμα στη θέση τους.

Και όμως, την ημέρα εκείνη κάτι το πρωτόγνωρο συνέβη στην Αθήνα. Διαβάζουμε σε εφημερίδα της εποχής

«Μετά τις ομιλίες (στη Βουλή) τηρήθηκε ενός λεπτού σιγή και αμέσως ύστερα, ώρα μία το μεσημέρι, σχηματίστηκε η πορεία με επικεφαλής το Προεδρείο. Δια των οδών Αμαλίας - Πανεπιστημίου και Πατησίων έφθασαν στο Πολυτεχνείο, όπου χιλιάδες λαού υποδέχθηκαν με παρατεταμένα χειροκροτήματα τους αντιπροσώπους του Έθνους.

Επικεφαλής της πορείας ήταν ο Πρόεδρος της Βουλής κ. Δ. Παπασπύρου και ο αντιπρόεδρος κ. Μπουρνιάς. Πήραν μέρος οι βουλευτές όλων των κομμάτων που βρίσκονταν στην αίθουσα την ώρα που αποφασίστηκε. Μεταξύ άλλων, οι κ.κ. Παν. Κανελλόπουλος και βουλευτές της Ν.Δ. Ι. Αλευράς, Ι. Χαραλαμπόπουλος (κοινοβουλευτικοί εκπρόσωποι του ΠΑΣΟΚ) και πολλοί βουλευτές του κόμματος, ο αρχηγός της ΕΔΗΚ κ. Ι. Ζίγδης και βουλευτές του κόμματος, οι βουλευτές του ΚΚΕ κ.κ. Κάππος, Βασάλος, Δαμανάκη, ο κ. Κύρκος του ΚΚΕ εσ. και οι ανεξάρτητοι κ.κ. Αλαβάνος, Τσουδερού. Ο πρόεδρος της Βουλής κ. Δ. Παπασπύρου, καταθέτοντας στεφάνι είπε και τα εξής:

«Το Νοέμβρη του 1973 γράφτηκε το έπος του Πολυτεχνείου που έχει καταγραφεί στις ένδοξες σελίδες της ελληνικής ιστορίας. Και τη νύχτα της τελευταίας ημέρας, είχαμε τις ώρες της ντροπής και της καταισχύνης, όταν Έλληνες με στρατιωτικές στολές επάνω στα τανκς παρεβίαζαν το Πανεπιστημιακό άσυλο σπέρνοντας ταυτόχρονα το θάνατο σε πολλούς αγωνιστές που είχαν συγκεντρωθεί εκεί για να εκδηλώσουν την αγάπη και την αφοσίωση τους προς την Ελευθερία και τη Δημοκρατία». Και αυτή η καταισχνύνη που γράφηκε το βράδυ εκείνο από την απαράδεκτη επιδρομή που έγινε στο Ανώτατο αυτό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα...».

Την ημέρα εκείνη γεννιόταν ο μύθος του Πολυτεχνείου, ένας μύθος που σημάδεψε όσο λίγοι άλλοι την ιστορία αυτού του τόπου τα τελευταία 40 χρόνια και μπορεί να χαρακτηριστεί ως η γεννεσιουργός αφήγηση της Μεταπολίτευσης. Αρκετός κόσμος, ακούγοντας τα κελεύσματα της Αριστεράς, είχε συρρεύσει εκείνη την ημέρα στο ιστορικό κτίριο της Πατησίων για να τιμήσει τα γεγονότα που είχαν συγκλονίσει την Ελλάδα μόλις ένα χρόνο πριν. Εκεί, ανάμεσα στα λουλούδια και τις φωτογραφίες, ξεπρόβαλε ένα μικρό σημείωμα που είχε αφήσει ένα νέο αγόρι, ένας Γιάννης Ηλιόπουλος, με τον τίτλο “τι απόγινε”

«Την λένε Ηλένια Ασημακοπούλου. Είναι το κορίτσι μου. Χάθηκε το βράδυ της σφαγής. Κανένας δεν την ξανάδε. Πήγα σπίτι της αλλά έχουν χαθεί και οι γονείς της. Όποιος ξέρει για το μαρτυρικό τέλος της ας με πληροφορήσει»

Το συγκλονιστικό αυτό σημείωμα συνοδεύονταν και από το ασπρόμαυρο σκίτσο μιας πανέμορφης κοπέλας, με ένα διστακτικό χαμόγελο και ένα έντονο βλέμμα να σε κοιτάει κατ’ευθείαν στα μάτια. Συγκλονισμένοι οι άνθρωποι που διάβαζαν το σημείωμα και έβλεπαν τη φωτογραφία του αθώου κοριτσιού άρχισαν να μεταφέρουν το περιεχόμενο του από στόμα σε στόμα ώστε σύντομα η ιστορία της Ηλένιας γίνεται ανάρπαστη. Ο κόσμος της Αριστεράς που μόλις είχε αρχίσει να αναπνέει τον αέρα της ελευθερίας και-όπως οι οπαδοί κάθε άλλης θρησκείας- διψούσε για ιστορίες αριστερών “μαρτύρων” από τα πέτρινα χρόνια που ακολούθησαν το τέλος του συμμοριτοπόλεμου εκστασιάζεται. Όλοι θέλουν περισσότερες λεπτομέρειες, όλοι θέλουν να μάθουν τι απέγινε η ηρωική Ηλένια. Η αριστερή “Αυγή” δεν αργεί να εντοπίσει το Γιάννη Ηλιόπουλο. Ο νεαρός άνδρας, συντεντριμένος, αφηγείται στον συντάκτη της εφημερίδας τα γεγονότα εκείνου του Σαββάτου, 17 Νοεμβρίου 1973

Ήμασταν μαζί με την Ηλένια μέσα στο Πολυτεχνείο. Μετά την εισβολή, βγήκαμε δίπλα - δίπλα από την έξοδο της Στουρνάρα. Ένας οπλισμένος τη σημάδεψε εν ψυχρώ και οι σφαίρες τη βρήκαν στην πλάτη. Ακούμπησε πάνω μου βγάζοντας αίμα από το στόμα και έπειτα έπεσε. Με συλλάβανε και στην Ασφάλεια μου πήραν το πουλόβερ μου που ήταν κόκκινο από το αίμα της. Δεν τους μίλησα καθόλου για την Ηλένια, για να την προφυλάξω, αν ζούσε...

Όταν με άφησαν, το Φλεβάρη του '74, πήγα στο Χαλάνδρι όπου έμενε με την οικογένεια της. Μα οι γονείς της με το μικρότερο αδελφό της είχαν εξαφανιστεί και στο σπίτι έμεναν άγνωστοι. Όσο κι αν ρώτησα δεν ήξεραν τίποτα. Ούτε κι από το σχολείο της, το Κολέγιο Αγ. Παρασκευής, έβγαλα άκρη.

Ίσως οι γονείς της φοβήθηκαν για το δεύτερο παιδί τους κι εξαφανίστηκαν».

Τι απόγινε; Κανείς δεν μπορούσε να δώσει μια απάντηση. Αλλά τι σημασία είχε αυτό. Το πιο σημαντικό ήταν πως η χαμένη Ηλένια είχε βρει τη θέση της στο Πάνθεον των ηρώων του Πολυτεχνείου. Το όνομά της εκφωνήθηκε πρώτο στον πίνακα των νεκρών και σε αυτήν κατατέθηκαν τα περισσότερα στεφάνια, με πρώτο εκείνο της Ιωάννας Τσάτσου, η οποία μάλιστα γονάτισε μπροστά στο σκίτσο της νεαρής κοπέλας και δάκρυσε. Λέγεται μάλιστα πως και ο ίδιος ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ζήτησε τη φωτογραφία του σκίτσου.

Στο πρόσωπο της Ηλένιας, η Αριστερά είχε βρει τον τέλειο μάρτυρα: όμορφη, μορφωμένη, νέα και νεκρή από βόλι της Χούντας. Η Ηλένια ήταν για την Αριστερά ότι υπήρξε η Αγία Αικατερίνη για μια άλλη μονοθεϊστική θρησκεία, τον Χριστιανισμό. Αλλά όπως η Αγία Αικατερίνη αποδείχτηκε τελικά ένα όμορφο παραμύθι μιας και η ύπαρξή της ως ιστορικού προσώπου δεν επιβεβαιώθηκε ποτέ (σε σημείο ώστε το 1969 το Βατικανό να αφαιρέσει τον εορτασμό της από το Καθολικό Ημερολόγιο), έτσι και ο μύθος της όμορφης Ηλένιας έσβησε στην ανυποληψία. Κάποιος είδε το σκίτσο της, και αφού έσπασε το κεφάλι του (“που την ξέρω, που την ξέρω”) θυμήθηκε πως την Ηλένια την είχε λουστεί! Η Ηλένια δεν ήταν παρά ένα φωτομοντέλο της εποχής. Το σκίτσο της το είχε δημιουργήσει ο Nicholas Egon για τις ανάγκες της διαφημιστικής καμπάνιας του Αμερικανικού Breck Shampoo (το συγκεκριμένο μοντέλο ήταν ένα από τα εικονικά Breck girls της εποχής)!

Μπορεί ο μύθος της Ηλένιας να έσβησε σχετικά γρήγορα μιας και η Αριστερά φρόντισε να περιορίσει της συνέπειες του σκανδάλου που δημιούργησε ένας ευφάνταστος νέος αλλά δεν έσβησαν το ίδιο γρήγορα και ένα σωρό άλλα μυθεύματα τα οποία κατασκευάστηκαν γύρω από το Πολυτεχνείο. Ο μύθος των “χιλιάδων νεκρών” μέσα στο χώρο του ιστορικού κτιρίου της Πατησίων για παράδειγμα καλά κρατεί ακόμα και σήμερα- δεν πειράζει που το πόρισμα του εισαγγελέα Τσεβά, με ημερομηνία 22-10-1974, ρητά αναφέρει πως «ουδείς νεκρός υπήρξε εντός του Πολυτεχνείου». Ή ο μύθος της δήθεν κατάρρευσης της χούντας λόγω των γεγονότων του Πολυτεχνείου όταν κάθε καλόπιστος μελετητής της εποχής μπορεί εύκολα να διαπιστώσει πως η χούντα όχι μόνο δεν κλονίστηκε αλλά αντίθετα μετά τις 17 Νοεμβρίου του 1973 βρήκε την πιο στυγνή έκφραση της στο πρόσωπο του δικτάτορα Ιωαννίδη.

Όλοι αυτοί οι θρύλοι που στήθηκαν γύρω από τα γεγονότα του Πολυτεχνείου εκφράζουν με τον καλύτερο τρόπο τον φανταστικό κόσμο των ψευδαισθήσεων και των παραληρηματικών ιδεών μέσα στον οποίο ζήσαμε τα τελευταία 30 χρόνια. Διότι το μόνο πραγματικό σε όσα συνέβησαν στις 17 Νοεμβρίου του 1973 ήταν πως η ελληνική κοινωνία βίωσε μια στιγμή εφηβικής εξέγερσης. ‘Ομως η εξέγερση αυτή δεν ήταν εναντίον ενός σκληρού πατριού - εναντίον δηλαδή της Χούντας. ΄Οπως αποδείχτηκε εκ των υστέρων, η εξέγερση ήταν εναντίον της ίδιας της πραγματικότητας καθώς οδήγησε στην άκριτη ενσωμάτωση όλων των αριστερών παραδοχών και αξιωμάτων, στην κατάλυση κάθε φραγμού απέναντι στην Αριστερή παραλυσία, στην ταύτιση της έννοιας της Δημοκρατίας με τα δικτατορικά κομμουνιστικά καθεστώτα της Ανατολικής Ευρώπης, στην γενικότερη και πλήρη παραμόρφωση εννοιών όπως αυτές της Ελευθερίας και της Δικαιοσύνης και πάνω από όλα στη δημιουργία μιας στρεβλής αντίληψης περί κράτους και κοινωνίας που έχει εμφυτευθεί από τότε στο υποσυνείδητό μας ως λαού. Γι’ αυτό και η βάση της εξέγερσης του Πολυτεχνείου ήταν σαθρή. Και δυστυχώς αυτή η σαθρή βάση αποτέλεσε το πάτημα, τον ιδρυτικό μύθο πάνω στον οποίο θεμελιώθηκε η Δημοκρατία των Δανεικών που αποτέλεσε το εθνικό ιδεολόγημα από το 1981 και ύστερα. Δεν εκπλήσσει άλλωστε το γεγονός πως μερικά από τα πιο λαμπερά ονόματα της 17ης Νοεμβρίου (Δαμανάκη, Λαλιώτης) σταδιοδρόμησαν στο ΠαΣοΚ, δηλαδή τον πολιτικό χώρο που κατ’ εξοχήν εκμεταλλεύθηκε τον μύθο του Πολυτεχνείου για να εγκαθιδρύσει την ιδεολογική του ηγεμονία. Και δεν είναι τυχαίο πως η μεγαλύτερη αρρώστια που ξέρασε η Μεταπολίτευση, η αριστερή τρομοκρατία, καπηλεύθηκε την ημερομηνία της 17ης Νοεμβρίου και τη χρησιμοποίησε ως τίτλο της πιο μακρόβιας δολοφονικής σπείρας που έχει γνωρίσει η Ελλάδα (αλήθεια θυμάται κανείς έστω και έναν αντιστασιακό του Πολυτεχνείου να διαμαρτύρεται για αυτήν την καπηλεία;). Σήμερα, που η ελληνική κοινωνία βιώνει την απότομη ενηλικίωσή της και όπου το παλιό, όπως εκφράζεται μέσα από την Αριστερή συντήρηση, πεθαίνει αργά και βασανιστικά- χωρίς παρ’όλα αυτά να έχει γεννηθεί ακόμα το καινούργιο- ο μύθος του Πολυτεχνείου μοιάζει να έχει (επιτέλους!) αρχίσει να κλονίζεται. Μένει να δούμε αν- και πότε- όλα τα φετίχ που τον συνοδεύουν (η ετήσια τελετουργική πορεία-λιτανεία στην Αμερικανική πρεσβεία, η βαμμένη «ματωμένη» σημαία που γίνεται αντικείμενο περιφοράς στην ίδια πορεία κλπ.) και που είναι δηλωτικά του Αριστερίστικου θρησκευτικού μανιχαϊσμού που έχει επικρατήσει στο εθνικό υποσυνείδητο θα εκλείψουν, μαζί με τις εφιαλτικές προκαταλήψεις που μας κληροδότησε μια γενιά που δεν μπόρεσε ποτέ να καταλάβει τον Κόσμο: τη γενιά του Πολυτεχνείου.