Δεν ξέρω πόσοι από εμάς θα προτιμούσαν να ζουν στην Αθήνα του Περικλή και όχι στην Αθήνα του σήμερα. Υποθέτω πολλοί λίγοι. Παρόλ’ αυτά θα πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η Αθήνα του Περικλή είχε ορισμένα πολύ βασικά χαρακτηριστικά που είναι αναγκαία για την επιτυχία κάθε κοινωνίας οποιανδήποτε χρονικής περιόδου.Η Αθήνα που έχτισε την Ακρόπολη επιβράβευε την δημιουργικότητα. Ακόμα παραπέρα η δημιουργικότητα ήταν για ένα σημαντικό κομμάτι του πληθυσμού αναγκαίο για την επιβίωση του. Στην σημερινή Αθήνα η δημιουργικότητα είναι χαρακτηριστικό περιττό. Ακόμα και σε τομείς, όπως η τέχνη, που η δημιουργικότητα είναι κάτι σαν οξυγόνο, η μοντέρνα ελληνική κοινωνία έχει καταφέρει να την καταργήσει. Πρόσφατα ο καλλιτέχνης, Άγγελος Παπαδημητρίου, σε μια συνέντευξη είπε:
"Δημόσιος υπάλληλος στην τέχνη δεν γίνεται. Θυμάμαι τη Μαρινέλλα, που πήγε να πέσει ξερή όταν έμαθε πως στο θέατρο πληρώνονται και ας μην πατήσει ψυχή! Έτσι σκέφτονται οι υγιείς άνθρωποι. Εδώ βλέπεις ανθρώπους να αναρωτιούνται για το "αναποδογύρισμα της ύπαρξης", με τα λεφτά του κράτους.”
Στην παλαιότερη Αθήνα το ρίσκο ήταν αναπόσπαστο στοιχείο μιας δυναμικής κοινωνίας που στηριζόταν στις δικές της δυνάμεις για την επιβίωσή της. Στις πιο πρόσφατες εκλογές ο νυν πρωθυπουργός υποσχόταν στους πολίτες ένα κράτος που θα τους προσφέρει “σιγουριά”. Δεν εννοούσε την σιγουριά της δημόσιας ασφάλειας. Αυτή, λίγοι θα μπορούσαν να πιστέψουν ότι το μοντέρνο ελληνικό κράτος θα μπορούσε να την προσφέρει και ακόμα λιγότεροι ότι ένας “προοδευτικός” πολιτικός θα ήθελε να την υποσχεθεί. Ο κ. Παπανδρέου εννοούσε την ασφάλεια που εύκολα μέσο δανεικών παρέχει το κράτος, δημοσιοϋπαλληλία, επιδοτήσεις, επιδόματα κτλ.
Η αρχαία Αθήνα στηριζόταν στην εργατικότητα της συντριπτικής πλειοψηφίας των πολιτών. Θα τους ήταν αδιανόητο να υπάρχει μια τεράστια κάστα του πληθυσμού που ζει παρασιτικά και υποχρεώνει τους υπόλοιπους ελεύθερους πολίτες να την συντηρούν, μόνο και μόνο, επειδή τα μέλη της ανέπτυξαν διασυνδέσεις με μια πολιτική τάξη που ήταν έτοιμη να τους εξαγοράσει με τα χρήματα του φορολογούμενου.
Η αρχαίοι Αθηναίοι τον καιρό του Περικλή ήξεραν το κόστος και την αξία της ελευθερίας τους. Οι νεότεροι αγνοώντας το κόστος και υποτιμώντας την αξία, είναι έτοιμοι να την ξεπουλήσουν για μια χούφτα ευρώ. Δεν είναι τυχαίο ότι για όσο καιρό η Ευρώπη μας επιδοτούσε και μας δάνειζε πλουσιοπάροχα, ήμασταν ο λαός της Ευρώπης με τον λιγότερο σκεπτικισμό για το τι το μοντέρνο ευρωπαϊκό οικοδόμημα μπορεί να σημαίνει για την ελευθερία και ανεξαρτησία του μέσου Έλληνα πολίτη.
Ίσως όλα τα παραπάνω να εξηγούν γιατί οι αρχαίοι Αθηναίοι έχτισαν την Ακρόπολη και γιατί οι μοντέρνοι το μόνο που μπορούν να κάνουν είναι σαν βάρβαροι για λύτρα να την καταλαμβάνουν.
2 σχόλια:
Πολύ φοβάμαι ότι η εικόνα αυτή (της Αθήνας του Χρυσού Αιώνος του Περικλέους) δεν είναι ιστορικά ακριβής. Ο Περικλής αναδείχθηκε εν πολλοίς χάρις στις παροχές που διασφάλισε στους πολίτες (θεωρικά, εκκλησιαστικά, ηλιαστικά κ.λπ.). Είναι πολύ χαρακτηριστική η αποστροφή που μπορεί να βρει κανείς στη βιογραφία του Περικλέους από τον Πλούταρχο (από τους "Βίους Παραλλήλους"): ο Κίμων, πολιτικός αντίπαλος του Περικλέους, ήταν πολύ πλούσιος και είχε αφήσει ανοικτούς τους αγρούς και τους κήπους του σε όλους τους Αθηναίους, ώστε όλοι να παίρνουν από εκεί ό,τι θέλουν - ο Περικλής δεν είχε τέτοια προσωπική περιουσία και, για το λόγο αυτό, αποφάσισε να κερδίσει τους Αθηναίους με παροχές από το δημόσιο ταμείο. Η παρακμή της αθηναϊκής δημοκρατίας οφείλεται σε μεγάλο βαθμό σ' αυτές τις παροχές, οι οποίες επεκτάθηκαν τον 4ο αιώνα π.Χ.
Η Αθήνα του 5ου αιώνα δεν δημιουργήθηκε ακριβώς και μόνο αυτή την περίοδο που πολιτικά επικράτησε ο Περικλής. Ήταν προϊόν αιώνων και περίπλοκων διαδικασιών. Λαμβάνοντας όλα αυτά υπόψιν η δημιουργία της Ακρόπολης δεν ήταν ένα τυχαίο γεγονός.
Δημοσίευση σχολίου