Κερδισμένοι και χαμένοι

Δεν μας κάνει πια έκπληξη να βλέπουμε κάθε τόσο τους ηγέτες της ΕΕ σε ντελίριο αυτό-συγχαρητηρίων. Τα μεγάλα λόγια περίσσεψαν στο σχετικό ανακοινωθέν την Πέμπτη το βράδυ στις Βρυξέλλες, με πιο αξιοσημείωτη την αναφορά σε «Ευρωπαϊκό σχέδιο Μάρσαλ». Ο πρωθυπουργός μας δεν έμεινε πίσω, μιλώντας για δικαίωση της στρατηγικής που ακολούθησε (υποθέτουμε αναφερότανε στην τακτική της αναβλητικότητας των μεταρρυθμίσεων μέχρι να μας ανακηρύξουν στην ΕΕ επίσημα πια σε "special case" ). Ίσως πιο πειστικά, ο διεθνής τύπος και οι αναλυτές αντέδρασαν καταρχάς θετικά στην συμφωνία. Οι αγορές όμως, περισσότερο δύσπιστες στα μεγάλα λόγια, δώσανε μικτά σημάδια.

Το σίγουρο είναι ότι υπάρχει μια σύγχυση και στον κόσμο και στις αγορές για τις πραγματικές συνέπειες αυτής της συμφωνίας. Ήτανε θετική ή αρνητική; Η απάντηση εξαρτάται από το ποιος ρωτάει. Για να συμπεράνουμε όμως ποιος κερδίζει και ποιος χάνει, πρέπει να κατανοήσουμε ότι υπάρχουν πολλοί εμπλεκόμενοι με διαφορετικά κίνητρα και στόχους.

Στο διάγραμμα παρακάτω σημειώνονται οι 4 κύριοι συνδιαλλαζόμενοι με το ελληνικό κράτος. Τα βέλη δείχνουν χονδρικά τις καθαρές χρηματικές ροές. Το κρίσιμο σημείο είναι ότι εντός της Ελλάδας δεν υπάρχει μία ομάδα με κοινά συμφέροντα, αλλά ουσιαστικά δύο. Αυτοί που σιτίζονται από τον κρατικό κορβανά και οι «απέξω» του ιδιωτικού τομέα.

Εδώ είναι περιληπτικά οι συνδιαλλαζόμενοι, με τους στόχους τους και το αποτέλεσμα που αποκόμισαν από την συμφωνία

Ευρωπαϊκή Ένωση:
Στόχος: Να κρατήσει χαμηλά τα επιτόκια δανεισμού πείθοντας τις αγορές ότι οι χώρες της ΕΕ δεν χρεοκοπούν.
Αποτέλεσμα: Βραχυπρόθεσμα κερδισμένη, μακροπρόθεσμα άγνωστο. Η Ελλάδα αφέθηκε μεν να χρεοκοπήσει και τυπικά (βλέπε Fitch), αλλά χαρακτηρίστηκε σαν «ιδιαίτερη περίπτωση” που δεν θα επαναληφθεί για άλλες χώρες. Ποιος όμως πιστεύει ότι εάν η Ισπανία και η Ιταλία χρειαστούνε να κάνουνε αναδιάρθρωση, δεν θα την πραγματοποιήσουνε; Οι διάφοροι μηχανισμοί στήριξης και τα επικείμενα σχέδια Μάρσαλ δεν θα έχουνε αποτέλεσμα στην σταθερότητα της ευρωζώνης όσο δεν αντιμετωπίζουν το κύριο πρόβλημα που είναι η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας.

Κάτοχοι ομολόγων (κυρίως τράπεζες):
Στόχος: Να περιορίσουνε τις απώλειες και να διατηρήσουνε ικανοποιητική κεφαλαιοποίηση
Αποτέλεσμα: Κερδισμένοι. Πραγματικό haircut στα ομόλογα ~20%, που είναι πολύ λιγότερο από όσο τα αξιολογούσε η αγορά (~50%). Ενέσεις κεφαλαιοποίησης για τις ελληνικές τράπεζες. Είναι ενδιαφέρον επίσης ότι οι κάτοχοι ομολόγων που λήγουνε μετά το 2020 (κυρίως γαλλικές και γερμανικές τράπεζες) δεν είχανε καμία απώλεια.

Ελληνικός δημόσιος τομέας
Στόχος: Να κρατήσει τα προνόμια του και την χρηματοδότηση του από τον κρατικό προϋπολογισμό.
Αποτέλεσμα: Κερδισμένος. Με εγγυημένη ρευστότητα μέχρι το 2020, χωρίς την πίεση της αγοράς και ενόψει εκλογών δεν υπάρχει κανένας μα κανένας λόγος να πιστεύει κανείς ότι αυτή η κυβέρνηση θα θίξει δραστικά τα προνόμια του δημοσίου τομέα. Τουναντίον, στο όνομα της κακώς εννοούμενης ανάπτυξης, περισσότερο ευρωπαϊκό χρήμα φαίνεται να έρχεται.

Ελληνικός ιδιωτικός τομέας
Στόχος: Να σταματήσει η φορολογική αφαίμαξη και οι στρεβλωτικές κρατικές παρεμβάσεις στην οικονομία. Να αυξηθεί η συνολική ζήτηση στην οικονομία.
Αποτέλεσμα: Χαμένος. Η ευκαιρία για ριζικές φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις πέταξε. Το πιθανότερο είναι ότι οι όποιες προσπάθειες μείωσης του ελλείμματος θα βασιστούνε στην αυξημένη φορολογία. Ακόμα και να πραγματοποιηθούν επενδύσεις στο πλαίσιο ευρωπαϊκού σχεδίου Μάρσαλ, τα λεφτά δύσκολα θα καταλήξουνε στον μη-διαπλεκόμενο ιδιωτικό τομέα. Το μοναδικό θετικό είναι η προσωρινή διατήρηση της αγοραστικής ζήτησης από το δημόσιο τομέα. Αλλά δεν είναι αρκετό.

Να σημειώσουμε ότι αυτές τις μέρες ο ελληνικός τύπος είναι γεμάτος με αισιόδοξες ιστορίες για ανάπτυξη. Από γερμανική επίθεση επενδύσεων μέχρι ταχείς μεταρρυθμίσεις υπό την εποπτεία της ΕΕ. Η ελπίδα πεθαίνει τελευταία. Την σκοτώνει η πραγματικότητα.