Παράνομοι αφορισμοί

Του Γιώργου Σαρηγιαννίδη

Αυτός που αρνείται τη θεωρία της εξέλιξης και πιστεύει ότι η γη δημιουργήθηκε σε 6 ημέρες είναι αθεράπευτα αφελής. Αυτός που είναι διατεθειμένος να λιθοβολήσει τον αδελφό του επειδή τον παρακίνησε να λατρέψει άλλους θεούς είναι αδίστακτος δολοφόνος. Αυτός που υποστηρίζει ότι όσοι δεν ακολουθούν τον ηθικό του κώδικα αξίζουν την αιώνια τιμωρία της κόλασης είναι επικίνδυνα αφελής. Αυτός που κηρύττει ότι η χρήση προφυλακτικών είναι αμαρτία και οδηγεί, με την απειλή της Θείας τιμωρίας, εκατομμύρια πιστών στην κόλαση του AIDS είναι απάνθρωπος εγκληματίας. Αυτός που υποβάλλει την κόρη του στο ισόβιο βασανιστήριο της κλειτοριδεκτομής είναι βάρβαρος – το χειρότερο είδος βαρβάρου. (Κι όσοι ανέχονται με τη σιωπή τους αυτό το έγκλημα, είναι κι αυτοί συνένοχοι αυτής της κτηνωδίας.)Είναι άδικοι οι παραπάνω αφορισμοί; Απόλυτοι ίσως; Υπερβολικοί; Δεν έχει σημασία. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι σύντομα θα μου απαγορεύεται να τους διατυπώνω δημόσια. Γι αυτό άλλωστε είπα να εκμεταλλευτώ την ευκαιρία και να τους δημοσιεύσω σήμερα, όσο ακόμη προλαβαίνω.

Το τελευταίο νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης απειλεί με ποινή φυλάκισης όποιον «από πρόθεση, δημόσια προφορικά ή διά του τύπου ή μέσω του διαδικτύου ή με οποιοδήποτε άλλο μέσο ή τρόπο, προκαλεί ή διεγείρει σε βιαιοπραγίες ή εχθροπάθεια κατά ομάδας ή προσώπου, που προσδιορίζονται με βάση τη φυλή, το χρώμα, τη θρησκεία, την εθνική ή εθνοτική καταγωγή, το γενετήσιο προσανατολισμό, ή κατά πραγμάτων που χρησιμοποιούνται αποκλειστικά από τις παραπάνω ομάδες ή πρόσωπα, κατά τρόπο που μπορεί να εκθέσει σε κίνδυνο τη δημόσια τάξη». Ως «εχθροπάθεια» δε, ορίζεται «η καλλιέργεια όσο και η εξωτερίκευση αισθημάτων μίσους και αντιπαλότητας».
Σκοπός του συγκεκριμένου νόμου, σύμφωνα πάντα με το νομοθέτη, είναι «η καταπολέμηση ιδιαίτερα σοβαρών μορφών και εκδηλώσεων ρατσισμού και ξενοφοβίας». Το αποτέλεσμα ωστόσο του νόμου δεν είναι φυσικά η καταπολέμηση του ρατσισμού, αλλά η επιβολή της σιωπής. Κι η σιωπή δεν βοηθά ποτέ ούτε τη δημοκρατία, ούτε την αλήθεια. Είναι ο ζωτικός χώρος ανάπτυξης του φόβου και των κάθε είδους ολοκληρωτισμών. Το νομοσχέδιο πετυχαίνει ακριβώς αυτό που προσπαθεί να αποφύγει.

Δεν υπάρχει πολιτικός λόγος που να μη δημιουργεί αισθήματα αντιπαλότητας, πολύ συχνά και μίσους. Δεν υπάρχει κριτική σε θρησκευτικά πιστεύω και πρακτικές χωρίς να υπάρξει «καλλιέργεια» αντιπαλότητας. Αυτό όμως δεν είναι κάτι που θα έπρεπε να το αποφεύγουμε. Είναι το φυσικό περιβάλλον της ελεύθερης έκφρασης και της ανοιχτής κοινωνίας. Ο πολιτισμός μας δεν εξελίσσεται μέσα από ομοφωνίες, αλλά μέσω αυτής ακριβώς της αντιπαλότητας που δημιουργείται από συγκρουόμενες ιδέες, πολιτικές και αξίες. Κι αν επιτρέψουμε στις κάθε είδους πλειοψηφίες, ή και οργανωμένες μειοψηφίες, να επιβάλουν τη σιωπή σε καθετί θεωρήσουν ότι τους προσβάλλει, δεν απομένει πια τίποτε να συζητήσουμε.

Έχει σκεφτεί ο νομοθέτης πόσα βιβλία, άρθρα, έργα τέχνης οδηγούνται στην παρανομία αν η συγκεκριμένη πρόταση γίνει νόμος του κράτους; Οι Σατανικοί Στίχοι του Salman Rushdie, τα Κάντος της Πίζας του Ezra Pound, τα σκίτσα του Μωάμεθ στη Δανέζικη Jyllands-Posten, καθώς κι ένα μεγάλο κομμάτι της σύγχρονης πολιτικής λογοτεχνίας, μπορούν κάλλιστα να χαρακτηριστούν ως έργα που προκαλέσανε «εχθροπάθεια» και σίγουρα εκθέσανε «σε κίνδυνο τη δημόσια τάξη» της χώρας που πρωτοεμφανίστηκαν. Ποιός όμως μπορεί να ισχυριστεί ότι η απαγόρευσή τους και η φυλάκιση των δημιουργών τους θα βοηθούσε στην καταπολέμηση του ρατσισμού και της ξενοφοβίας; Ακόμη όμως κι αν θα βοηθούσε, είμαστε έτοιμοι να αρνηθούμε τον πολιτισμό μας για χάρη της πολιτικής ορθότητας και της αποφυγής της όποιας αντιπαλότητας; Είμαστε έτοιμοι να παραδώσουμε το δικαίωμα της ελεύθερης έκφρασης στην κρίση του εκάστοτε προστάτη της «δημόσιας τάξης»;

Αν δεν αναγνωρίζουμε το δικαίωμα του λόγου σε όσους μας προσβάλουν, μας μισούν, μας αντιπαλεύονται, δεν αναγνωρίζουμε το δικαίωμα του λόγου σε κανέναν. Η προστασία της ελευθερίας της έκφρασης δεν αφορά φυσικά το λόγο που έχει τη σύμφωνη γνώμη της εκάστοτε πλειοψηφίας – αυτός δεν χρειάζεται προστασία. Ο λόγος που χρειάζεται την προστασία του νομοθέτη είναι αυτός που προσβάλει, που δημιουργεί αισθήματα αντιπαλότητας, που προκαλεί κάποιες φορές απέχθεια και μίσος. Κι αυτός είναι ακριβώς ο λόγος που ποινικοποιεί ο νομοθέτης του υπουργείου Δικαιοσύνης.

Θα πρέπει όμως να κατανοήσουμε ότι αν ψηφιστεί ο συγκεκριμένος νόμος, δεν θα χρειάζεται να απαγορεύουμε τη λογοκρισία. Δεν θα υπάρχει πια τίποτε να λογοκρίνουμε παρά μόνο η σιωπή, τα κυβερνητικά ανακοινωθέντα και η ηχώ των χειροκροτητών.