"Αυτό που δεν πάει καλά με τον καπιταλισμό, είναι το ότι το τραπεζικό σύστημα είναι σοσιαλιστικό", δήλωσε,πριν λίγους μήνες, ο βουλευτής του βρετανικού Συντηρητικού Κόμματος Steve Baker και φαίνεται να απηχεί τις απόψεις όλο και περισσότερων φιλελεύθερων που υποστηρίζουν την υιοθέτηση ενός "ελεύθερου τραπεζικού συστήματος" (free banking) που θα καταργήσει το μονοπώλιο των κρατικών κεντρικών τραπεζών στην έκδοση χρήματος. Με τον πιο συνεπή επικριτή της FED ,τον Ron Paul, να αναλαμβάνει πρόεδρος της επιτροπής του Κογκρέσσου που θα επιβλέπει την Ομοσπονδιακή Τράπεζα , οι ιδέες του "free banking" φαίνεται να αποκτούν πια μια νέα δυναμική. Αξίζει, λοιπόν, τον κόπο να ψάξουμε την, εν πολλοίς, άγνωστη ελληνική φιλελεύθερη παράδοση και να θυμηθούμε τον ,ξεχασμένο σήμερα, Αριστείδη Οικονόμο, έναν φιλελεύθερο οικονομολόγο και πολιτικό του 19ου αιώνα, που υποστήριζε και αυτός τον ελεύθερο ανταγωνισμό στην έκδοση του χρήματος και ήταν εναντίον του μονοπωλίου που είχε, εκείνη την εποχή, η Εθνική Τράπεζα.
Ο Αριστείδης Οικονόμος γεννήθηκε το 1835 στα Καλάβρυτα. Σπούδασε νομικά στα πανεπιστήμιο της Αθήνας, όπου και ανέπτυξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το μάθημα της Πολιτικής Οικονομίας, που δίδασκε τότε ο θεμελιωτής της οικονομικής επιστήμης στην Ελλάδα, ο φιλελεύθερος Ι.Α. Σούτσος. Μπήκε στο δικαστικό σώμα όπου και παρέμεινε μέχρι το 1878. Ταυτόχρονα εξέδιδε το έγκυρο οικονομικό περιοδικό "Οικονομική Επιθεώρηση" και δίδασκε πολιτική οικονομία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών . Εμμένοντας στο φιλελεύθερο ιδανικό της ανεξαρτησίας του βουλευτή, που δε θυσιάζει την αυτονομία του για να ενταχθεί σε απρόσωπους και πειθαρχημένους κομματικούς σχηματισμούς, δε δέχτηκε να κατέβει στις εκλογές με το σχηματισμό κάποιου από τα μεγάλα κόμματα, αλλά κατέβηκε ως ανεξάρτητος και εξελέγη τις περιόδους 1879-1881 και 1885-1886. Πέθανε σε ηλικία 55 ετών, το 1890.
Οι οικονομικές απόψεις του Οικονόμου κινούνταν σταθερά στο χώρο του κλασσικού φιλελευθερισμού. Υποστήριξε εναν ισοσκελισμενό προϋπολογισμό , τη μείωση των κρατικών δαπανών , τη μείωση των φορολογικών βαρών και την υιοθέτηση του "κανόνα του χρυσού". Ήταν σταθερά εναντίον του εμπορικού προστατευτισμού τον οποίο,μάλιστα, θεωρούσε "κακώς εννοούμενο πατριωτισμό". Συνεπής στις απόψεις του εναντίον των κρατικών προνομίων, ο Οικονόμος μίλησε με δριμύτητα ενάντια στο προνόμιο έκδοσης χρήματος που είχε η Εθνική Τραπεζα και υποστήριζε τον ελεύθερο ανταγωνισμό και σε αυτό τον τομέα. Διαφωτιστικό για τις απόψεις του , είναι το παρακάτω απόσπασμα από το άρθρο του καθηγητή της Ιστορίας Οικονομικών Θεωριών, Μιχάλη Ψαλιδόπουλου, "Ο Αριστείδης Οικονόμος και η 'Οικονομική Επιθεώρησις'", που δημοσιεύτηκε στο εξαιρετικό βιβλίο του "Πολιτική Οικονομία & Έλληνες Διανοούμενοι" (εκδόσεις Τυπωθήτω):
"Στόχος κριτικής για τον Οικονόμο ήταν το προνόμιο της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος να εκδίδει τραπεζογραμμάτια, προνόμιο το οποίο κατείχε από την ίδρυση της το 1841. Το 1861, αυτό το προνόμιο παρατάθηκε και το 1880 συζητιόταν στο Κοινοβούλιο η ανανέωση του. Ο διττός ρόλος της Εθνικής Τράπεζας, αφ'ενός ως κερδοσκοπικής ιδιωτικής επιχείρησης και αφ'ετέρου ως εκτελεστή των καθηκόντων μιας κεντρικής τράπεζας, προκάλεσε την έντονη κριτική του Οικονόμου...
Οι στενοί δεσμοί ανάμεσα στην κυβέρνηση και στο διοικητικό συμβούλιο της Εθνικής Τράπεζας υπήρξαν αντικείμενο συνεχούς κριτικής από τον Οικονόμο. Κατ' αυτόν το προνόμιο της έκδοσης τραπεζογραμματίων βασίζοταν "σε σεσαθρωμένας ιδέας από την εποχή του απολυτισμού".Απαιτούσε την εγκαθίδρυση ενός ελεύθερου τραπεζικού συστήματος στην Ελλάδα, όπως γινόταν στις Η.Π.Α. Ο ανταγωνισμός στον τραπεζικό τομέα, ήταν, στα μάτια του, απαραίτητος για την ελληνική οικονομική πολιτική, καθώς θα μείωνε τα επιτόκια...Εκμεταλλευόμενος στο έπακρο τη ρητορική του δεινότητα, ο Οικονόμος κατηγορούσε την Εθνική Τράπεζα ότι αποτελούσε μέρος της "κυβερνητικής τάξης", ότι παραμελούσε την αποστολή της, ότι αναλάμβανε λειτουργίες τοτ κράτους και ότι έδινε στους μετόχους της παχυλά κέρδη. Δηλώνοντας ότι, στην Ιαπωνία, το δικαίωμα έκδοσης τραπεζογραμματίων είχε παραχωρηθεί σε 4 τράπεζες το 1875 και σε 103 το 1879, σχολιάζε ειρωνικά : "H τραπεζική ελευθερία ενεκλιματίσθη εν τη χώρα του δεσποτισμού! Τι να είπη τις δε περί των υπό το τραπεζικόν προνόμιον στεναζόντων τόπων της ελευθερίας;"
Καθώς οι δεσμοί ανάμεσα στην Εθνική Τράπεζα και στο κράτος παρέμειναν πολύ ισχυροί και ο Οικονόμος απέτυχε να επανεκλεγεί, παραδέχτηκε ανοιχτά ότι η αποτυχία του ήταν αποτέλεσμα μιας άνισης μάχης ανάμεσα σ' αυτόν και στα συμφέροντα της Εθνικής Τράπεζας, τα οποία πολέμησαν την επανεκλογή του."
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου