Η αναμέτρηση της ΕΕ με την πραγματικότητα της αγοράς θυμίζει παρτίδα πόκερ. Ξεκίνησε από κάποια δισ στις αρχές του προηγούμενου χρόνου και μετά από συνεχόμενα «τα βλέπω κι άλλα τόσα» φτάσαμε στο τελευταίο μεγάλο κόλπο της ΕΚΤ, την μόχλευση του EFSF που θα δημιουργήσει μια δύναμη πυρός πάνω από ένα τρισ. Απότι φαίνεται η πρόταση αυτή δεν θα περάσει (καλώς). Αλλά νομίζω τώρα που πιάσαμε τα τρισ, είναι ώρα να κάνουμε ένα βήμα πίσω και να ξανασκεφτούμε τι κάνουμε εδώ. Γιατί η ΕΕ βοηθάει το ελληνικό κράτος; Πως δημιουργήθηκε το πρόβλημα; Ποιες οι διαθέσιμες λύσεις;
Ένας κύριος λόγος για τον οποίο η Ευρώπη κόπτεται για την χρεοκοπία του ελληνικού κράτους είναι ο φόβος για τις επιπτώσεις στις ευρωπαϊκές τράπεζες που ακόμα κατέχουν ομόλογα ελληνικού δημοσίου.
Να θυμίσουμε ότι οι τράπεζες αγόραζαν ελληνικά ομόλογα τόσο καιρό εξαιτίας κυρίως μιας μεγάλης ρυθμιστικής παρέμβασης στην αγορά: της απαίτησης (μέσω Basel III) να κρατάνε οι τράπεζες ένα ποσό του ενεργητικού τους σε κρατικά ομόλογα για το «καλό τους» και ταυτόχρονα της αυθαίρετης εξίσωσης από την ευρωπαϊκή ρυθμιστική αρχή όλων των κρατικών ομολόγων, ελληνικών και γερμανικών, σαν ασφαλή. Το αποτέλεσμα αυτής της στρέβλωσης ήτανε μία τεράστια τεχνητή ζήτηση για ομόλογα ελληνικού δημοσίου από τις ευρωπαϊκές τράπεζες. Αυτή η τεχνητή ζήτηση κρατούσε το επιτόκιο δανεισμού για το ελληνικό δημόσιο χαμηλά, διευκολύνοντας την γιγάντωση του συνολικού δημοσίου χρέους. Έτσι καταλήξανε πολλές ευρωπαϊκές τράπεζες φορτωμένες με ελληνικά ομόλογα.
Με δεδομένη τώρα την αδυναμία του ελληνικού κράτους να πληρώσει τα χρέη του και το πρόβλημα στην κεφαλαιοποίηση των ευρωπαϊκών τραπεζών, υπάρχουνε τρεις βασικά επιλογές για τους ευρωπαίους ηγέτες.
Η πρώτη είναι να αφήσουνε τις τράπεζες να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα μόνες τους ακόμα και εάν κάποιες χρεοκοπήσουνε. Δεν μπορεί να διαφωνήσει κανείς ότι αυτή θα ήταν η δικαιότερη λύση, η κάθε ιδιωτική εταιρία να αναλάβει τις ευθύνες της για τις επιλογές της, χωρίς την κατασπατάληση χρήματος των φορολογουμένων. Είμαι της γνώμης ότι εκτός από δικαιότερη, αυτή η λύση θα ήτανε και η πιο αποτελεσματική μακροχρόνια για την οικονομία και τον τραπεζικό χώρο, αφού θα επέτρεπε μόνο στις καλύτερες τράπεζες να επιβιώσουν δίνοντας τους και ένα μάθημα να είναι ακόμα πιο προσεχτικές στο μέλλον. Κατανοώ όμως σε κάποιο βαθμό τις ανησυχίες των πολιτικών για «συστημικό ρίσκο» από τις χρεοκοπίες των τραπεζών που θα μπορούσε να παρασύρει όλη την οικονομία.
Η δεύτερη επιλογή για την αντιμετώπιση της κεφαλαιοποίησης των τραπεζών θα ήτανε πολύ απλά να κάνουνε ενέσεις κεφαλαιοποίησης σε όποιες τράπεζες τις χρειάζονται. Το κόστος θα ήτανε διαχειρίσιμο, η εφαρμογή ευκολότερη και πάνω από όλα δεν θα χρειάζονταν να ανακατευτούν καθόλου στα οικονομικά της χώρας υπό χρεοκοπία. Ένα παρόμοιο σχέδιο εφάρμοσαν στις ΗΠΑ το 2008 (TARP) και ομολογουμένως πήγε πολύ καλύτερα από ότι αναμενόταν. Αυτό το σχέδιο της άμεσης κεφαλαιοποίησης όμως δεν εφαρμόστηκε στην Ευρώπη για λόγους που απέχουν από το συμφέρον της ευρωπαϊκής οικονομίας.
Σημειώνουμε ότι η πρώτη και η δεύτερη επιλογή θα άφηναν το ελληνικό κράτος να χρεοκοπήσει και τυπικά, το οποίο πρακτικά σημαίνει ότι αυτόματα θα εξαφάνιζε τα ελλείμματα του μειώνοντας άμεσα τις πιο προκλητικές δαπάνες του.
Αντίθετα όμως, οι ευρωπαίοι ηγέτες επέλεξαν την τρίτη επιλογή, την πιο άδικη και αναποτελεσματική. Αυτή είναι η έμμεση κεφαλαιοποίηση των τραπεζών, μέσω του δανεισμού της ελληνικής κυβέρνησης. Τα προβλήματα τα βλέπουμε όλοι. Με εύκολο χρήμα από την Ευρώπη, η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει κίνητρο να αλλάξει το οικονομικό σύστημα στο οποίο ανατράφηκε. Η Ευρώπη επεμβαίνει όλο και περισσότερο στα εσωτερικά της χώρας, προκαλώντας την εχθρότητα των ντόπιων. Οι συνεχείς αποτυχίες στα μεγάλα προγράμματα κάνουνε τις αγορές όλο και πιο νευρικές, δημιουργώντας έναν vicious κύκλο. Είναι προφανές ότι με την τρίτη λύση είμαστε όλοι χειρότερα εκτός από τους κρατικοδίαιτους που ήταν η αιτία του αρχικού προβλήματος.
Επίσημα ένας επιπρόσθετος λόγος για τον δανεισμό της Ελλάδας είναι ο καθησυχασμός των αγορών και η αποτροπή μετάδοσης του αυξημένου επενδυτικού ρίσκου στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. Νομίζω ότι αυτή η αιτιολογία βασίζεται στην αγοραφοβία και στην άγνοια της λειτουργίας των αγορών που χαρακτηρίζει τους ευρωπαίους ηγέτες. Το τίμημα για ελαφρώς χαμηλότερα επιτόκια για την Ιταλία μπορεί να είναι η διάσπαση της ευρωζώνης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου