Η δολοφονία που σημάδεψε την αμερικάνικη σοσιαλδημοκρατία

Η δολοφονία Kennedy έχει ένα ιστορικό που μπορεί να διαφωτίσει την υστερική αντίδραση που παρακολουθήσαμε τις τελευταίες μέρες μετά από την τραγωδία με την βουλευτή Gabrielle Giffords στην Αριζόνα.
Μέσα σε ένα πολύ σύντομο χρονικό διάστημα μετά την δολοφονία του Αμερικανού προέδρου, John F. Kennedy, διάφορες προσωπικότητες της χώρας άρχισαν να δίνουν ερμηνεία στο θλιβερό γεγονός που είχε σοκάρει την αμερικάνικη κοινωνία.

Ο πρόεδρος του ανώτατου δικαστηρίου της χώρας, Earl Warren, είπε ότι η δολοφονία ήταν “αποτέλεσμα του μίσους και της πικρίας που έχει διοχετευτεί στη ζωή του έθνους από φανατικούς.”

Ο σημαίνων αρθρογράφος των New York Times, James Reston, σε άρθρο με τίτλο “Γιατί η Αμερική θρηνεί: O Kennedy θύμα της βίας που προσπάθησε να περιορίσει” έγραψε:

“Η Αμερική δακρύζει σήμερα, όχι μόνο για το νεκρό της νέο πρόεδρο, αλλά και για την ίδια. Ο θλίψη ήταν γενική, γιατί κατά κάποιο τρόπο το ότι χειρότερο στο έθνος επικράτησε του καλύτερου. Το κατηγορητήριο εκτείνεται πέρα του δολοφόνου, γιατί κάτι στο έθνος, ένα κλίμα τρέλας και βίας, κατάστρεψε το πιο υψηλό σύμβολο του νόμου και της τάξης.”

Τα δύο παραπάνω σχόλια είναι χαρακτηριστικά για το είδος της αφήγησης που επικράτησε ως η κυρίαρχη, όχι μόνο τις πρώτες ώρες και μέρες μετά την δολοφονία Kennedy, αλλά και μετέπειτα.
Το ερώτημα που προκύπτει είναι πως αυτό το αφήγημα μπόρεσε να γίνει τόσο πλατιά αποδεκτό, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τα πραγματικά στοιχεία της υπόθεσης.

Όπως για παράδειγμα ότι ο δολοφόνος, Lee Harvey Oswald, ένας πιστός μαρξιστής που για ένα διάστημα είχε μεταναστεύσει στην Σοβιετική Ένωση, στο ερχομό στις ΗΠΑ έγινε φανατικός οπαδός του Fidel Castro, και εν τω μεταξύ είχε προσπαθήσει να δολοφονήσει τον υπερσυντηρητικό στρατηγό, Edwin A Walker.

Ο James Piereson, στο Camelot and the Cultural Revolution, δίνει μια ιδιαίτερα πειστική εξήγηση. Την δεκαετία του 50 η αμερικάνικη σοσιαλδημοκρατία στις ΗΠΑ αισθάνεται πλέον τη σιγουριά που της δίνει η κυριαρχία της στο κράτος, τα ΜΜΕ και την εκπαίδευση. Σε αντίθεση με τους προκατόχους τους, τους διανοούμενους του New Deal που είχαν επικεντρωθεί στην παραγωγή πολιτικής και τις μεγάλες μεταρρυθμίσεις, στην δεκαετία του 50 οι προοδευτικοί διανοούμενοι ( όπως οι David Reisman, Daniel Bell, Lionel Trilling, Richard Hofstadter) είναι περισσότερο εστιασμένοι στην παγίωση και υπεράσπιση των πολιτικών κερδών που είχαν τις προηγούμενες δεκαετίες.

Έτσι ως κυρίαρχο αντίπαλο αντιλαμβάνονται μια αναδυόμενη ριζοσπαστική δεξιά. Ο όρος ριζοσπαστική δεξιά ήταν δικός τους, γιατί τουλάχιστον είχαν την αυτογνωσία να αναγνωρίσουν ότι εξέφραζαν τις ιδέες και αρχές της υπάρχουσας τάξης πραγμάτων. Ο Hofstadter, δανειζόμενος από τον Theodor Adorno, θα μιλήσει για “ψευδό-συντηρητικούς” “που χρησιμοποιούν το λεξιλόγιο του συντηρητισμού, αλλά που υπάρχουν ενδείξεις για μια σοβαρή και ανήσυχη δυσαρέσκεια για την αμερικανική ζωή, τις παραδόσεις και τους θεσμούς.”

“Το θέμα της συνωμοσίας στοιχειώνει τον νου του ριζοσπαστικού δεξιού” γράφει ο Daniel Bell. Σε αυτό ο Hofstadter θα προσθέσει μια πιο πλήρη περιγραφή, σε αυτά τα άτομα της ριζοσπαστικής δεξιάς θα βρει κάποιος την “βεβαιότητα ότι η χώρα έχει ‘πουληθεί’ από μια συνωμοσία τραπεζιτών στην Wall Street, προδοτών στο κράτος, ή κάποια άλλη πανούργα ομάδα.”

“Σημαντικά γεγονότα, από αυτή την σκοπιά, δεν είναι θέμα σύμπτωσης, περιστασιακά ή το ξετύλιγμα πολύπλοκων διαδικασιών, αλλά είναι πάντα το έργο μιας αόρατης, παντοδύναμης και κακόβουλης δύναμης.” Αυτή η ριζοσπαστική δεξιά έχοντας αυτή την παρανοϊκή αντίληψη της πραγματικότητας είναι φυσικό να καταφεύγει στην βία για να καταπολεμήσει τις αόρατες και επικίνδυνες ομάδες που νομίζει ότι την καταδιώκουν.

Αυτός ο τρόπος σκέψης για την λεγόμενη ριζοσπαστική δεξιά δεν είναι θέμα συζήτησης μόνο μιας μικρής ομάδας διανοούμενων αλλά γίνεται ο κοινός νους τουλάχιστον για την μεγάλη πλειοψηφία των δημοσιογράφων και ανθρώπων της τέχνης και των γραμμάτων.

Όταν θα γίνει η δολοφονία Kennedy θα υπάρχει ένας κυρίαρχος τρόπος σκέψης που θα δίνει μια σιγουριά για το ποιος είναι ο ένοχος χωρίς να χρειάζεται καμιά ιδιαίτερη μελέτη στα πραγματικά δεδομένα της υπόθεσης. ‘Όταν η κυρία Kennedy πληροφορήθηκε ότι ο δολοφόνος ήταν ο Lee Harvey Oswald, στενοχωρήθηκε ακόμα περισσότερο και εξέφρασε την απογοήτευση ότι σε αυτή την περίπτωση ο θάνατος του συζύγου της στερούταν του νοήματος που θα του έδινε αν γινόταν για τα πολιτικά δικαιώματα των μαύρων και την φυλετική δικαιοσύνη.

Με τον καιρό οι αόριστες δηλώσεις όπως αυτές παραπάνω των Warren και Reston για το κλίμα βίας και την συλλογική ευθύνη για την δολοφονία του προέδρου, έδωσαν την θέση τους σε θεωρίες και μια γενικευμένη αίσθηση ότι δολοφονία ενός προέδρου δεν θα μπορούσε να ήταν απλά το αποτέλεσμα των πράξεων ενός διαταραγμένου μαρξιστή.

Μετά τον θάνατο του Kennedy θα ακολουθήσει η μεγάλη νίκη του αντιπροέδρου του Johnson στις εκλογές του 64. Θα γίνουν μεγάλες σοσιαλδημοκρατικές μεταρρυθμίσεις τα επόμενα δύο χρόνια, αλλά οι φυλετικές διαταραχές που ακολουθούν, η αύξηση της εγκληματικότητας και ο πόλεμος στο Βιετνάμ διαταράσσουν τον εκλογικό συνασπισμό των Δημοκρατικών. Από το 1968 αρχίζει μια περίοδος Ρεπουμπλικανικής κηδεμονίας στην πολιτική σκηνή.

Η αμερικάνικη σοσιαλδημοκρατία αρχίζει να αισθάνεται αποξενωμένη από την αμερικάνικη κοινωνία. Και μιας και της είναι αδύνατο να φαντασθεί ότι οι πολιτικές έχουν αποτύχει, αρχίζει να υποψιάζεται ότι κάτι πιο επικίνδυνο και κακόβουλο λειτουργεί υπογείως.

Οι πολιτικές τις αποτυχίες εξηγούνται ως αποτέλεσμα πλεκτάνης, προβοκάτσιας και προδοσίας εκ τω έσω. Έτσι η δολοφονία του Kennedy ήταν σχέδιο εκ τω έσω για να ανατραπεί ο φιλειρηνιστής Δημοκρατικός πρόεδρος. Έστω και αν ο Kennedy εκλέχτηκε ως σκληρός αντικομουνιστής και ακολούθησε μια ανάλογη πολιτική ως πρόεδρος. Η δολοφονία του αδερφού του, Robert Kennedy, εξηγήθηκε και αυτή ως πλεκτάνη, έστω και αν ο δολοφόνος του, Sirhan Sirhan, ήταν ένας Παλαιστήνιος που αποφάσισε να δράσει όταν άκουσε μια ομιλία του όπου ο Robert Kennedy εξέφρασε την υποστήριξή του για το Ισραήλ.

Κλασσικό παράδειγμα της προσκόλλησης στην συνωμοσιολογία είναι οι ταινίες του Oliver Stone. Στην ταινία JFK μαθαίνουμε για την συνωμοσία για να δολοφονηθεί ο πρόεδρος Kennedy, και όπως έχει πει η αυθεντία για την δολοφονία JFK, o Vincent Bugliosi, στην συγκεκριμένη ταινία τρία μόνο γεγονότα είναι πραγματικά, η ώρα, η τοποθεσία και το θύμα - όλα τα άλλα είναι αποτελέσματα της φαντασίας του Oliver Stone.

Έχοντας δημιουργήσει ένα πλαίσιο κατανόησης ακραίων φαινομένων που στοχοποιούσε και δαιμονοποιούσε τους πολιτικούς της αντιπάλους, η αμερικάνικη σοσιαλδημοκρατία, αρνήθηκε να αποδεχτεί τα πραγματικά δεδομένα της δολοφονίας Kennedy. Με τον καιρό άρχισε να αποκτά τα αρνητικά χαρακτηριστικά που χρέωνε με μεγάλη ευκολία στην αμερικάνικη δεξιά.