28 Ιουλίου 1987. Ο σοσιαλιστής πρόεδρος του Περού Alan Garcia ανακοινώνει την πρόθεσή του να "εθνικοποιήσει" όλες τις τράπεζες και τους ασφαλιστικούς ομίλους της χώρας. Στην παραλία της Πούντα Σολ, ο Mario Vargas Llosa ακούει από ένα παλιό ραδιόφωνο την ομιλία του προέδρου. Ένα μήνα μετά , o συγγραφέας ηγήθηκε 120.000 Περουβιανών που διαδήλωναν ενάντια στις κυβερνητικές αποφάσεις. Το σχέδιο του Garcia δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ αλλά στάθηκε η αφορμή που θα οδηγούσε τον Llosa στη διεκδίκηση της προεδρίας της χώρας στις εκλογές του 1990. Στην αυτοβιογραφία του "Το Ψάρι στο Νερό" (Εκδόσεις Καστανιώτη, μετάφραση Λήδα Παλλαντίου) , ο μεγάλος συγγραφέας ξεδιπλώνει τις σκέψεις του για τις συνέπειες μιας πιθανής κρατικοποίησης του τραπεζικού συστήματος του Περού . Και όπως θα δούμε, η αντίθεση του δεν οφείλοταν μόνο σε οικονομικούς λόγους. Για τον Llosa, όπως και για τον Hayek , πριν απ'αυτόν, η κρατικοποίηση της οικονομικής ζωής σηματοδοτεί το πρώτο βήμα στο "δρόμο προς τη δουλεία" και στην απώλεια της ελευθερίας :
"Δεν ήταν δύσκολο να φανταστεί κανείς τί έμελλε να συμβεί. Οι ιδιοκτήτες θα πληρώνονταν με γραμμάτια χωρίς αντίκρυσμα, ακριβώς όπως συνέβη και με όσους απαλλοτριώθηκε η περιουσία τους κατά την εποχή του στρατιωτικού καθεστώτος. Παρ'όλα αυτά θα υπέφεραν λιγότερο από τους υπόλοιπους Περουβιανούς. Ήταν άνθρωποι ευκατάστατοι και μετά τις διαρπαγές του στρατηγού Βελάσκο πολλοί είχαν φροντίσει να βγάλουν τα χρήματά τους στο εξωτερικό. Εκείνοι που δεν προστατεύονταν ήταν οι υπάλληλοι και οι εργαζόμενοι στις τράπεζες, στις ασφαλιστικές και στις οικονομικές εταιρείες που θα περνούσαν στο δημόσιο τομέα. Οι χιλιάδες αυτές οικογένειες δεν είχαν λογαριασμούς στο εξωτερικό ούτε τον τρόπο να εμποδίσουν τους κυβερνητικούς να γίνουν κάτοχοι των λαφύρων που ορέγονταν. Θα κατείχαν στο εξής τις θέσεις-κλειδιά, η πολιτική επιρροή θα καθόριζε τις προαγωγές και τους διορισμούς και πολύ σύντομα θα βασίλευε σε τούτες τις επιχειρήσεις η ίδια διαφθορά όπως και στον υπόλοιπο δημόσιο τομέα.
"Το Περού έκανε ένα ακόμη βήμα προς τη βαρβαρότητα", θυμάμαι πως είπα στην Πατρίσια το επόμενο πρωί, ενώ διασχίζαμε την παραλία προς το χωριουδάκι της Πούντα Σαλ συνοδευόμενοι από ένα κοπάδι πελεκάνων. Οι εθνικοποιήσεις που είχαν αναγγελθεί θα έφερναν περισσότερη φτώχεια, αποθάρρυνση, παρασιτισμό, και διαφθορά στην περουβιανή ζωή. Και αργά ή γρήγορα θα ζημίωναν το δημοκρατικό σύστημα που το Περού είχε ανακτήσει το 1980, ύστερα από δώδεκα χρόνια στρατιωτικής δικτατορίας. ...
Επιπλέον, η κρατικοποίηση του χρηματοδοτικού συστήματος είχε μια ακόμη επιβαρυντική πολιτική συνέπεια. Θα έθετε στα χέρια ενός κυβερνήτη...τον πλήρη έλεγχο των πιστώσεων. Έτσι όλες οι επιχειρήσεις της χώρας, αρχίζοντας από τους ραδιοφωνικούς σταθμούς, τα τηλεοπτικά κανάλια και τις εφημερίδες, θα βρίσκονταν στο έλεος της κυβέρνησης. Στο μέλλον, οι πιστώσεις προς τα μέσα μαζικής ενημέρωσης θα είχαν ένα τίμημα, την ευπείθεια. Ο στρατηγός Βελάσκο είχε κρατικοποιήσει τις εφημερίδες και τα τηλεοπτικά κανάλια για να τα αποσπάσει "από την ολιγαρχία" και να τα παραδώσει στα χέρια "του οργανωμένου λαού". Με αυτόν τον τρόπο, κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης στο Περού ξέπεσαν σε μια κατάσταση απερίγραπτης δουλοπρέπειας. Πιο επιτήδειος, ο Άλαν Γκαρσία θα εξασφάλιζε τον πλήρη έλεγχο της πληροφόρησης μέσω των πιστώσεων και της διαφήμισης, τηρώντας κατά το μεξικάνικο πρότυπο τα προσχήματα ενός ανεξάρτητου Τύπου...
"Και το χειρότερο", έλεγα στην Πατρίσια ασθμαίνοντας στο τέρμα μιας τρεχάλας τεσσάρων χιλιομέτρων, "είναι πως αυτό το μέτρο θα υποστηριχτεί από το ενενήντα εννέα τοις εκατό των Περουβιανών".
Υπάρχει άραγε κανείς στον κόσμο που να αγαπάει τους τραπεζίτες; Μήπως αυτοί δεν είναι το σύμβολο της ευμάρειας, του εγωιστικού καπιταλισμού, του ιμπεριαλισμού, όλων εκείνων στα οποία η τριτοκοσμική ιδεολογία αποδίδει την υπανάπτυξη των χωρών μας ; O Άλαν Γκαρσία είχε βρει τον ιδανικό αποδιοπομπαίο τράγο που το πρόγραμμα του δεν απέφερε καρπούς : Το σφάλμα είχε να κάνει με τις οικονομικές ολιγαρχίες , που χρησιμοποιούσαν τις τράπεζες για να βγάζουν έξω από το Περού τα δολάριά τους και καρπώνονταν τα χρήματα των αποταμιευτών για να προβαίνουν σε αυθαίρετα δάνεια στις δικές τους επιχειρήσεις. Με το οικονομικό σύστημα στα χέρια του λαού, όλα αυτά θα άλλαζαν"
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου