Για να μην πούμε το νερό νεράκι

"Παγκόσμια Ημέρα του Νερού" η χθεσινή και η υπουργός Περιβάλλοντος Τίνα Μπιρμπίλη, βρήκε την ευκαιρία να μας...μαλώσει επειδή το ξοδεύουμε απερίσκεπτα . Η Πασιονάρια του νέου οικολογικού ΠΑΣΟΚ μας κούνησε το δάχτυλο απειλητικά και μας προειδοποίησε πως "είναι ανάγκη να υπάρχει διαχείριση της ζήτησης" του νερού . Και φυσικά, δεν παρέλειψε να δώσει και μια διεθνή διάσταση στην ομιλία της , διανθίζοντας τη με διάφορες κορώνες εναντίον του καταναλωτισμού και του καπιταλισμού, που άλλωστε είναι τόσο της μόδας στους νεολουδίτικους κύκλους της πουριτανικής οικολογίας. Σύμφωνα με την υπουργό, σήμερα ο πλανήτης βιώνει μια παγκόσμια κρίση στη διαχείριση των υδάτινων πόρων που είναι συνέπεια μιας «αναπτυξιακής λογικής που δεν αναγνωρίζει το απλό γεγονός ότι το νερό... είναι ένας περιορισμένος πόρος». Η λύση για την πράσινη "Τίνα" (ίσως για να μας υπενθυμίζει τις ομοιότητες του νέου ΠΑΣΟΚ με το παλιό) είναι -τί άλλο;- η παραμονή της ΕΥΔΑΠ υπό κρατικό έλεγχο και η πιστή εφαρμογή των γραφειοκρατικών, κρατικίστικων προγραμμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δε θα διαφωνήσω με την υπουργό πως υπάρχει πράγματι κρίση στη διαχείριση των υδάτινων πόρων. Πολύ φοβάμαι όμως πως οι αιτίες αλλά και η λύση του προβλήματος, δε βρίσκονται εκεί που τις ψάχνει η Τίνα Μπιρμπίλη.

Αν υπάρχει ένας τομέας παγκοσμίως, όπου ο σοσιαλισμός κυριαρχεί ακόμη, αυτός είναι σίγουρα η διάθεση του νερού. Μόνο που δυστυχώς η πραγματικότητα απέχει πολύ από τις υψηλές προσδοκίες των θιασωτών του κρατικού μονοπωλίου και τελικά τα πιο αδύναμα οικονομικά στρώματα, που υποτίθεται πως θέλουν να προστατεύσουν, είναι αυτά που πλήττονται περισσότερο. Παγκοσμίως πάνω από το 97% των συστημάτων παροχής ύδρευσης ελέγχονται από το κράτος . Και όμως, παρόλα αυτά,(ή ίσως εξαιτίας αυτού), στις αναπτυσσόμενες χώρες, πάνω από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε ασφαλές, πόσιμο νερό, ενώ δωδεκα εκατομμύρια πεθαίνουν κάθε χρόνο. Μάλιστα, υπολογίζεται πως περισσότεροι άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο από την έλλειψη νερού παρά από τις ένοπλες συγκρούσεις. Την ίδια στιγμή, πάνω από τις ανεπτυγμένες χώρες της Δύσης , επικρεμάται η συνεχής απειλή της λειψυδρίας . Τις ελλείψεις όμως αυτές δεν τις δημιουργεί το γεγονός πως το νερό είναι περιορισμένος πόρος, όπως πιστεύει η "πράσινη" Τίνα. Τις δημιουργεί η κρατική πολιτική.

Σε συνθήκες ελεύθερης αγοράς, όταν μειώνονται τα αποθέματα ενός προϊόντος είναι λογικό πως θα αυξηθεί η τιμή του, ώστε να αποθαρρυνθεί η κατανάλωση. Όμως, στην περίπτωση μας, το κράτος δεν έχει αυτή τη δυνατότητα αφού κρατάει τις τιμές σε τεχνητά χαμηλά επίπεδα για "κοινωνικούς" λόγους. Έτσι όμως η κατανάλωση αυξάνεται και τα αποθέματα μειώνονται ακόμη περισσότερο .Επιπλέον αυτή η τιμολογιακή πολιτική οδηγεί στο να μην υπάρχουν τα κεφάλαια για τα απαραίτητα έργα που θα μπορούσαν να αυξήσουν τα αποθέματα νερού . Εν τέλει, οι καλές προθέσεις του κράτους για φτηνό νερό ακυρώνονται αφού οι κυβερνήσεις αναγκάζονται να επιβάλλουν κρατικούς περιορισμούς της χρήσης νερού. Έτσι , πολλές φορές, το κράτος είναι αυτό που αποφασίζει αντί για μας πότε θα πλύνουμε το αυτοκίνητο μας, πότε θα ποτίσουμε τον κήπο μας ή πότε θα απολαύσουμε ένα ζεστό μπάνιο! Η αποτυχία του κρατικού παρεμβατισμού οδηγεί σε μια παράλογη κατάσταση : Oι κρατικές εταιρίες ύδρευσης , επειδή δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τη ζήτηση, είναι οι μοναδικές εταιρίες παγκοσμίως που μας παρακαλούν (και κάποιες φορές μας επιβάλλουν) να μην καταναλώσουμε το προϊον τους! Φανταστείτε μια εταιρία σαν την MacDonald's να κάνει διαφημιστική καμπάνια για να σας πείσει πως... δεν πρέπει να καταναλώσετε άλλα Big Mac!

Άραγε σε αυτό το σοβιετικό καθεστώς μιζέριας και αναποτελεσματικότητας , η ιδιωτικοποίηση είναι η λύση ; Ας μην ξεχνάμε πως πουθενά στον κόσμο δεν έχουμε πραγματική ιδιωτικοποίηση και απελευθέρωση της αγοράς του νερού . Ακόμη και στη Μ.Βρετανία της Θάτσερ, το κράτος παραχώρησε στις ιδιωτικοποιημένες εταιρίες το μονοπώλιο για 25 χρόνια, τους χάρισε χρέη αξίας 8 δις ευρώ και τις επιδότησε με 2,6 δις ευρώ , εις βάρος του φορολογουμενου και του καταναλωτή. Ακόμη όμως ,και σε αυτές τις περιπτώσεις κορπορατισμού , παρά τα προβλήματα διαφθοράς και υψηλών τιμολογίων, η είσοδος στην αγορά εταιριών με την απαραίτητη τεχνογνωσία και με κίνητρο το κέρδος φάνηκε να έχει κάποια αποτελέσματα. Στο Μπουένος Αίρες , 3.000.000 περισσότερα νοικοκυριά συνδέθηκαν με το σύστημα ύδρευσης και από αυτά το 85% βρίσκεται στα πιο φτωχά προάστια της πόλης . Στη Γουινέα πριν την ιδιωτικοποίηση μόνο το 20% των κατοικων αστικών κέντρων είχε πρόσβαση σε ασφαλές πόσιμο νερό. Το 2001 το ποσοστό έφτασε το 70%. Η τιμή ανέβηκε βέβαια από τα 15 σεντς ανά κυβικό μέτρο, στο 1 δολλάριο, αλλά ο Σουηδός αναλυτής Fredrik Segergeldt θέτει το εξής ηθικό δίλημμα : Αξίζει τον κόπο να ανέβει η τιμή για το 20% του πληθυσμού, που μέχρι τότε απολάμβανε το πόσιμο νερό, ώστε να έχει πρόσβαση το 70%;

Εξετάζοντας αυτά τα επιτεύγματα , ίσως παίρνουμε μια πρώτη γεύση για τα οφέλη που θα προκύψουν από μια μελλοντική πραγματική απελευθέρωση της αγοράς . Απελευθέρωση που θα βάλει περισσότερους ανταγωνιστές στο παιχνίδι, θα απομακρύνει τον κίνδυνο αντικατάστασης ενός κρατικού με ένα ιδιωτικό μονοπώλιο, θα ισορροπήσει (και ίσως θα μειώσει) μακροπρόθεσμα τις τιμές και θα προσελκύσει περισσότερα κεφάλαια ώστε να γίνουν τα απαραίτητα έργα (γεωτρήσεις, μεταφορά νερού από μακρινές αποστάσεις κτλ) . Μόνο έτσι ,στις αναπτυσσόμενες χώρες όλο και περισσότεροι άνθρωποι θα έχουν πρόσβαση σε πόσιμο νερό, ενώ στις ανεπτυγμένες χώρες θα απομακρυνθεί ο κίνδυνος της λειψυδρίας.

Ίσως τελικά, ότι δεν κατάφεραν τόσες δεκαετίες τα "κοινωνικά ευαίσθητα" κρατικά μονοπώλια να το καταφέρει ο φαινομενικά "σκληρόκαρδος" καπιταλισμός και μετατρέποντας το νερό σε ένα ακόμη εμπόρευμα, να βοηθήσει πολύ πιο αποτελεσματικά τους φτωχούς αυτού του κόσμου.

[Πηγές : εδώ και εδώ]