Ευρώ ή Δραχμή;

Θεώρημα

Είναι αδύνατον δύο κράτη να έχουν ταυτόχρονα διαφορετικές νομοθεσίες, ελεύθερο εμπόριο και κοινό νόμισμα".

Απόδειξη

Δύο κράτη, το κράτος Μπλε (Μ) και το κράτος Κόκκινο (Κ), μετά από χρόνια πολέμων , ανέλυσαν τις αιτίες του πολέμου και κατέληξαν ότι για να μην ξαναγίνει πόλεμος θα πρέπει να καταργήσουν τα σύνορα και  να απελευθερώσουν την μετακίνηση  ανθρώπων, εμπορευμάτων-υπηρεσιών και κεφαλαίων. Τα πράγματα κύλισαν πολύ καλά μέχρι που τους ήρθε η ιδέα να καταργήσουν τα τοπικά τους νομίσματα και να αποκτήσουν κοινό νόμισμα. Και τότε κάτι άρχισε να πηγαίνει στραβά.

Ας υποθέσουμε ότι τη χρονική στιγμή μηδέν τα δύο αυτά κράτη είχαν την ίδια ακριβώς νομοθεσία σε όλα τα θέματα. Το κόστος λοιπόν των προϊόντων που παράγονταν στα δύο αυτά κράτη ήταν το ίδιο και το ισοζύγιο ισορροπημένο.

Την χρονική στιγμή t1 όμως οι λαϊκιστές  κερδίζουν τις εκλογές στο κόκκινο κράτος με σύνθημα μεγαλύτερες συντάξεις και μικρότερα όρια συνταξιοδότησης. Ανεβαίνουν στην εξουσία και υλοποιούν τις υποσχέσεις τους. Για να τα καταφέρουν αυξάνουν τους φόρους (μπορούν  προσωρινά να το κάνουν δανειζόμενοι αλλά κάποια στιγμή, όταν τα δανεικά τελειώσουν, θα αναγκαστούν να αυξήσουν του φόρους). Η αύξηση των φόρων οδηγεί σε αύξηση της τιμής των προϊόντων-υπηρεσιών που παράγονται στο κράτος των Κόκκινων. Επειδή υπάρχει ελεύθερο εμπόριο όλοι οι κάτοικοι, και των δύο χωρών, αγοράζουν προϊόντα που παράγονται στο Μπλε κράτος. Στο Κόκκινο κράτος οι επιχειρήσεις κλείνουν, η ανεργία καλπάζει, οι κρατικές εισπράξεις  μειώνονται και οδηγείται στη φτώχια. Πώς μπορεί να αντιδράσει το Κόκκινο κράτος και να μην οδηγηθεί στην χρεωκοπία;

Θα πρέπει να εξισώσει τις τιμές των προϊόντων που προέρχονται από το Κόκκινο κράτος με αυτές του Μπλε. Αυτό μπορεί να γίνει με τέσσερις  (μόνο) τρόπους:

1. Αλλάζοντας τη νομοθεσία και επαναφέροντας τις  συντάξεις και τα όρια συνταξιοδότησης στο προηγούμενο καθεστώς  και να μειώσει έτσι τους φόρους (Μεταρρυθμίσεις)
2. Να καταργήσουν το ελεύθερο εμπόριο βάζοντας δασμούς στα εισαγόμενα προϊόντα των Μπλε ώστε να πληρώνουν και τα προϊόντα των Μπλε τους φόρους που αναγκάζονται να πληρώνουν οι Κόκκινοι παραγωγοί. Τα δύο κράτη όμως ανήκουν σε ένα οργανισμό (ΕΕ) που απαγορεύει τους δασμούς.
3. Να βάλουν περιορισμούς στον όγκο των προϊόντων  που προέρχονται από το Μπλε κράτος μέσω περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων.
4. Να υποτιμήσουν το νόμισμά τους.

Στην περίπτωση που τα δύο κράτη έχουν υιοθετήσει  κοινό νόμισμα τότε η τέταρτη επιλογή αντικαθίσταται από την επιλογή επιστροφής σε τοπικό νόμισμα.

Μόνο η πρώτη επιλογή θα επαναφέρει τα εισοδήματα των παραγωγών στο προηγούμενο ύψος. Με τις τρεις επόμενες επιλογές οι παραγωγοί θα είναι φτωχότεροι, οι συνταξιούχοι πλουσιότεροι αλλά το ισοζύγιο θα έχει ισορροπήσει και το Κόκκινο κράτος δεν θα καταρρεύσει. Αυτό εξηγεί γιατί οι παραγωγοί είναι υπέρ των μεταρρυθμίσεων και κατά των περιορισμών στο εμπόριο ή στην εκτύπωση τοπικού νομίσματος.

ΑΛΛΑ

Ένα πρόσθετο πρόβλημα για την υιοθέτηση της επιλογής των μεταρρυθμίσεων είναι ότι το Κόκκινο κράτος έχει δημοκρατία. Και εκλογικά επικρατούν οι συνταξιούχοι των παραγωγών. Έτσι οι εκάστοτε κυβερνήσεις των Κόκκινων αντιδρούν σθεναρά στην εφαρμογή μεταρρυθμίσεων. Και όταν αναγκάζονται να το κάνουν για να μην χάσουν το κοινό νόμισμα χάνουν την εξουσία! Και την παίρνουν άλλοι, που υπόσχονται ότι δεν θα εφαρμόσουν τις μεταρρυθμίσεις.

Η σθεναρή αντίσταση της πλειοψηφίας των Κόκκινων στις μεταρρυθμίσεις και η άρνησή τους να παραιτηθούν από το κοινό νόμισμα οδηγεί το Κόκκινο κράτος σε μόνιμη κρίση και ύφεση, σε ένα υφεσιακό σπιράλ που οδηγεί στην κατάρρευση. Για να αποφύγουν την κατάρρευση οι Κόκκινοι αναγκαστικά πάνε στην επιλογή 3: Περιορισμοί στο εμπόριο, την κίνηση κεφαλαίων και την δέσμευση των καταθέσεων των πολιτών (Capital Controls).

Όσο οι Κόκκινοι αρνούνται να εγκαταλείψουν το κοινό νόμισμα τόσο περισσότερο θα περιορίζουν το ελεύθερο εμπόριο. Και επειδή οικονομία  με Capital Controls δεν μπορεί να υπάρξει επ΄ αόριστον τότε θα πρέπει να μεταβεί στην δεύτερη (ευσταθή) επιλογή των δασμών και των περιορισμών στις εισαγωγές δηλαδή σε έξοδο από την ΕΕ.

Τι επιθυμούν οι Κόκκινοι παραγωγοί τελικά περισσότερο; Το κοινό νόμισμα ή την οικονομική ελευθερία; Στην ανάλυσή τους δεν θα πρέπει να ξεχάσουν την αρχική αιτία που τους οδήγησε στην υιοθέτηση της οικονομικής ελευθερίας (ΕΕ): Την αποφυγή ενός νέου πολέμου. 

Άραγε θα ζημιωθούν οικονομικά με την υιοθέτηση ενός τοπικού νομίσματος; Το αντίθετο. Οι κρατικές ανάγκες δεν θα καλύπτονται μέσω πρόσθετων φόρων (λόγω πολιτικού κόστους) αλλά με πρόσθετη εκτύπωση νομίσματος. Η πρόσθετη εκτύπωση  θα προκαλέσει πληθωρισμό που θα μειώσει τις συντάξεις στα προηγούμενα επίπεδα επαναφέροντας την ισορροπία. Οι παραγωγοί δεν θα χάσουν τίποτα γιατί αυτοί θα έχουν προκαλέσει τον πληθωρισμό πουλώντας τα προϊόντα τους ακριβότερα. Ο πληθωρισμός θα αντισταθμιστεί από υποτίμηση και έτσι θα ισορροπήσει και το ισοζύγιο πληρωμών. Η οικονομική ισορροπία ανάμεσα στα δύο κράτη θα έχει αποκατασταθεί.