Daniel Cohen, Globalization and Its Enemies. Mass., MIT Press, 2007
Συζητάμε για διεξόδους από την κρίση. Κι’ αγνοούμε στην ουσία τον βασικότερο. Το περιεχόμενο και την ανασυγκρότηση της παιδείας της χώρας. Με βάση την διεθνή ιστορική εμπειρία ο εκσυγχρονισμός και οι στοχευμένες μεταρρυθμίσεις στυην παιδεία οδηγούν σε ταχύτατες εξελίξεις και στην κατάκτηση μεγαλύτερων ρυθμών ευημερίας. Ιδιαίτερα η έμφαση σε τομείς τεχνολογικής καινοτομίας (techno-innovation) οδηγεί σε θεαματικές συνήθως εξελίξεις και επιτεύγματα. Η μελέτη του Daniel Cohen, Globalization and Its Enemies (Η Παγκοσμιοποίηση και οι Εχθροί της) παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον για τις εντυπωσιακές αναφορές που κάνει για το συγκεκριμένο ζήτημα.
Η Διεθνής Εμπειρία
Οι εξελίξεις σε διάφορα σημεία τη γής, σύμφωνα με τις διαπιστώσεις και τις αναφορές του Cohen, δικαιώνουν αυτές τις εκτιμήσεις. Η διαφορά στους ρυθμούς ανάπτυξης Κίνας και Ινδίας , και το προβάδισμα του Πεκίνου στον τομέα αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο στις σημαντικές διαφορές στο επίπεδο της παιδείας ανάμεσα στις χώρες αυτές. Ο αναλφηβιτισμός στην Ινδία πλησιάζει το 50%. Στην Κίνα έχει καταπολεμηθεί εδώ και πολλά χρόνια κι ο πληθυσμός είναι κατά πολύ περισσότερο μορφωμένος. Βέβαια, το κριτήριο δεν είναι απλά και μόνο οι εκπειδευτικές πολιτικές και ο αναλφαβητισμός. Ρόλο παίζουν και οι επίσημες πολιτικές των κυβερνήσεων. Που ενισχύουν η αποδυανμώνουν την δυναμική που προσφέρουν τα εκπαιδευτικά συστήματα.
Σε παρόμοια εκπαιδευτικά συστήματα και υποδομές λ.χ οι διαφορές ανάμεσα στην περισσότερο ανοιχτή κοινωνία της Κόστα Ρίκα και στην συγκεντρωτική και γραφειοκρατικά διαρθρωμένη κι ελάχιστη φιλική στην ελεύθερη αγορά επαρχία της Κεράλα στην Ινδία είναι χαρακτηριστική. Η χώρα της Κεντρικής Αμερικής υπερέχει σε όλους τους δείκτες ανάπτυξης. Πέραν όμως των οικονομικών πολιτικών μεγάλο ρόλο παίζει η διαφθορά και η γενικότερη εκσυγχρονιστική αντίληψη που επικρατεί σε μιά κοινωνία. Οταν οι πολιτικές είναι γενικά αναποτελεσματικές το μέγεθος των δαπανών και του ενδιαφέροντος στην παιδεία σπάνια φέρνει θετικά αποτελέσματα.
Αναποτελεσματικές Δαπάνες
Το ύψος των δαπανών στην παιδεία δεν αποτελεί πάντα κριτήριο τελικής επίτευξης κάποιων στόχων. Υπήρξαν χώρες λ.χ. η Αγκόλα, το Νεπάλ, η Γκάνα, η Ιορδανία, η Μαδαγασκάρη, η Μοζαμβίκη , η Σενεγάλη και η Ζάμπια όπου οι σχετικές δαπάνες αυξήθηκαν κατά 4% ετήσια. Η αντίζτοιχη αύξηση των εισοδημάτων όμως δεν ξεπέρασε ποτέ το 0,5%. Διότι τα χρήματα δεν πήγαν ποτέ σε πραγματικές υποδομές, δεν άλλαξε το περιεχόμενο της παρεχόμενης γνώσης και μοναδικός στόχος ήταν η εξασφάλιση ικανοποίησης των συνδικαλιστών και των στελεχών της εκπαίδευσης. Στο ΠΚΙΑΤ΄Ν λ.ζχ. διεθνής έρευνα απ-΄δειξε πως το 75% των δασκάλων / καθηγητών δεν θα ήταν σε θέση να περάσει στις εξετάσεις που οι ίδιοι υπέβαλαν τους μαθητές τους!! Νεποτισμός, χρήματα σε μισθούς και άλλες αμοιβές, έλλειψη αξιοκρατείας ήταν τα κύρια αίτια των αποτυχιών αυτών.
Η σύγκριση ανάμεσα στην Τανζανία και την Σιγκαπούρη είναι χαρακτηριστική. Η αυστηρότητα, η πειθαρχίας και η σοβαρότητα με την οποία η μιρκή Ασιατική χώρα αντιμετώπισε το ζήτημα των μεταρρυθμίσεων στην παιδεία την έκανε μιά από τις υψηλότερα κατατασσόμενςς χώρες στην γή σε επιτεύξματα των μαθητών της σε όλους σχεδόν τους τομείς των θετικών μαθημάτων. Το ίδιο δεν μπορεί να λεχθεί για την Τανζανία όπου τα χρήματα που ξοδεύτηκαν δεν μεταφράσθηκαν σε ουσιαστική γνώση προς τα νέα παιδιά και σε έργα υποδομής αλλά περισσότερο σε παροχές προς τους διδάσκοντες.
Το Παράδειγμα της Ιαπωνίας
Οι θεαματικές εξελίξεις που συνόδευσαν τις μεταρρυθμίσεις στην Ιαπωνία από την εποχή των αλλαγών που επέβαλε η δυναστεία των Μείτζι στα 1878 είχαν τις βάσεις τους στο ανανεωμένο και ριζικά αλλαγμένο εκπαιδευτικό σύστημα. Εκατοντάδες τεχνικοί ετάλησαν τότε στο εξωτερικό για γνωριμία με τις τεχνολογικές εξελίξεις, ολόκληρο το εξπαιδευτικό σύστημα άλλαξε προσανατολισμό για να αγκαλιάσει τα παγκόσμια επιτεύγματα και η προώθηση καινοτομιών και βιομηχανικών πρωτοβουλιών έδωσε το καινούργιο στίγμα της χώρας. Το 1914 η Ιαπωνία βρισκόταν κάτω από το 45% σε ρυθμό εκβιομηχάνισης σε σχέση με την Ευρώπη. Το 1938 είχε γίνει η 5η βιομηχανική δύναμη στον κόσμο!!
Από την εποχή των Μείτζι, κάθε χωριουδάκι απέκτησε σχολείο. Και η πρωτοβάθμια εκπαίδευση είχε γίνει από το 1872 υποχρεωτική. Η αλματώδης εξέλιξη στην παιδεία αποτυπώθηκε και σε στατιστικά στοιχεία. Το 1938 το 90% των Ιαπώνων ήσαν απόφοιτοι Γυμνασίου. Σε πολύ καλύτερη κατάσταση δηλ από την Ευρώπη. Κι όταν ξέσπασε η ασθένεια του μεταξοσκώληκα, με καταστροφικές συνέπειες για τις τότε κλωστουφαντουργίες, είχε τα μέσα και τους επιστήμονες και την αντιμετωπισε με μεγαλύτερη εποτυχία όχι μόνο από τον άμεσο ανταγωνιστή της τότε την Κίνα αλλά και από πολλές άλλες χώρες στον κόσμο.
Τεχνο-καινοτομία
Τα αποτελέσματα μιάς παιδείας που δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην τεχνολογία και στις καινοτόμες μεταρρυθμίσεις είναι εξ ίσου προφανή οπουδήποτε κι αν κοιτάξει κάποιος. Η γεωργική επανάσταση στην Ευρώπη προήλθε από πρωτοπόρες ανακαλύψεις των επιστημόνων της, όπως εξ άλλου και οι αλματώδεις πρόοδοι σε όλα τα σημεία της γής. Στην Μανιτόμπα του Καναδά λ.χ. έγινε δυνατό να φυτρώσει στάρι και να παραχθεί σε μεγάλες ποσότητες λόγω καινοτόμων ανακαλύψεων των μηχανικών της χώρας ενώ στη Γαλλία του 19ου αιώνα η χώρα ξέφυγε από την υπανάπτυξη μέσω εντυπωσιακών πρωτοποριακών εφαρμογών στην μεταποίηση από το 1850 και μετά.
Με άλλα λόγια η αύξηση απλά και μόνο των δαπανών στην παιδεία δεν αρκούν. Μεγαλύτερη σημασία έχει ο προσανατολισμός που ακολουθούν τα προγράμματα μεταρρύθμισης αλλά και ο γενικός χαρακτήρας που υιοθετεί το σύστημα της παιδείας γενικότερα.
Παιδεία Προς Τα Που;
Χρειάζεται να αναλογισθούμε την κατεύθυνση προς την οποία επιθυμούμε να στρέψουμε το εκπαιδευτικό μας σύστημα. Πέρα από τα επι μέρους γνωστικά αντικείμενα που απαραίτητα οφείλουν να αποτυπωθούν αποτελώντας μια εθνική τρόπον τινα χάρτα, στροφή λχ στην έρευνα και την τεχνολογία, είναι απαραίτητο σαν προτεραιότητα να τεθούν στόχοι που διαμορφώνουν αντιλήψεις και χαρακτήρα. Η λογική της αφοσίωσης σε στόχους, στην σκληρή δουλειά και στην εργασιακή πειθαρχία πρέπει απαραίτητα να συνδεθούν με τον προσανατολισμό της όποιας εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης.
Απαραίτητες αρχές θα πρέπει να είναι η αίσθηση του χρέους σαν πολίτες και συμπεριφορά μέσα στο κοινωνικό σύνολο με αρχές και αξίες. Δεν είναι δυνατόν η κοινωνία να γίνεται χυλός η κινητή άμμος. Μια ενδιαφέρουσα μελέτη των καθηγητών Μπήτρου και Καραγιάννη για τον τρόπο αντιμετώπισης των κρίσεων στην αρχαία Ελλάδα δίνει ιδιαίτερη έμφαση στις ηθικές αξίες που η κρατική (της πόλης, δηλαδή) παιδεία περνούσε στις νέες γενεές. Και μέσω αυτών συνέβαλε στην ανάκαμψη που οδηγούντο οι τότε κοινωνίες. Καμία σχέση δηλ με τα σημερινά φαινόμενα αποσύνθεσης και σχεδόν ολοκληρωτικής διάλυσης που χαρακτηρίζουν τα σχολεία και τα πανεπιστήμιά μας.
Η παιδεία οφείλει να προσαρμόζεται με τις ρεαλιστικές καταστάσεις που βιώνουν οι σημερινές κοινωνικές μας πραγματικότητες. Με το γεγονός δηλ πως πολλά σημερινά παιδιά , μαθητές η φοιτητές, θα βγάλουν τις σχολές τους με την προοπτική να εργασθούν σε απασχολήσεις που δεν έχουν ακόμη εφευρεθεί. Είτε να διαλέξουν εργασίες που θα τους εφοδιάσουν με προσόντα που θα τους διευκολύνουν να εξασφαλίσουν την επόμενή τους δουλειά. Γιατί η ρευστότητα και η αβεβαιότητα, όπως και η έλλειψη μόνιμης εργασίας, αποτελούν πλέον φαινόμενα διαρκείας κι όχι στιγμιαία και προσωρινά. Η παιδεία οφείλει να αντανακλά αυτή την πραγματικότητα, ώστε τα παιδιά να βλέπουν πλέον την αβεβαιότητα του σήμερα σαν ευκαιρία κι όχι σαν απειλή. Για να δημιουργήσουν ένα δημιουργικά ισχυρότερο αύριο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου