Ο θάνατος του Lee Kuan Yew, ιστορικού ηρέτη της Σιγκαπούρης σημοτοσότησε το τελος μιάς σειράς μεγάλων ηγετών της ανθρωπότητας. Για τον άνθρωπο έχουν γραφτεί πολλά και πιθανά να υπάρχουν και διάφορες απόψεις για την πορεία και τις πολιτικές του πρακτικές. Λίγοι όμως μπορούν να διαφωνίσουν για τα επιτεύγματα της πολιτικής στον τομέα της ανάπτυξης της χώρας του.
Οι δε ιδέες του πάντα προκαλούσαν το παγκόσμιο ενδιαφέρον. Οποτε ο Lee Kuan Yew αποφάσιζε να μιλήσει Πρόεδροι, Πρωθυπουργοί, Διπλωμάτες, και κορυφαία διευθυντικά στελέχη επιχειρήσεων άκουγαν με προσοχή. Πόσοι μπορούν να διεκδικήσουν στον κόσμο όλο την απόλυτη προσοχή παρόμοιων ακροατηρίων; Ο Lee, που υπήρξε ο ιδρυτής της σύγχρονης Σιγκαπούρης και Πρωθυπουργός της για πάνω από τριάντα χρόνια, αποτελούσε, μέχρι τον πρόσφατο θάνατό του, μια από τις ελάχιστες διεθνείς προσωπικότητες των οποίων το κύρος παρέμενε αμείωτο και των οποίων οι απόψεις αντιμετωπίζονται με απόλυτο σεβασμό. Σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από αδύναμες ηγεσίες και από πολιτικούς που υποκύπτουν στα κελεύσματα του φτηνού λαικισμού ο Lee εξακολουθούσε να εκφράζει τις ιδιότητες ενός ηγέτη που άνοιγε δρόμους για το μέλλον – για την χώρα του αλλά και για τον κόσμο.
Σε ένα πρόσφατο μικρό βιβλίο (Lee Kuan Yew: The Grand Master's Insights on China, the United States, and the World. MIT Press 2013), που φέρει σαν τίτλο το όνομά του, εντυπωσιάζεται κανείς από το βάθος της ωριμότητάς του αλλά και την παγκόσμια διάσταση των απόψεών του. Εξακοντίζει σαν ασήμαντα σκουπίδια στο κενό της ανυποληψίας όλες εκείνες τις ηγεσίες που οδήγησαν την Δύση στο τέλμα της σημερινής οικονομικής παρακμής. Επισημαίνει τις κοντόθωρες επιδιώξεις εγκατάλειψης μιάς ορθολογικής οικονομικής πολιτικής στο βωμό της ικανοποίησης πρόσκαιρων οικονομικών ανταμοιβών με αποτέλεσμα την τελική χρεωκοπία και την επιβάρυνση των μελλοντικών γενεών. Επειδή οι φόροι, επιμένει, δεν μπορούσαν να συντηρήσουν ένα δημόσιο τομέα σπάταλο και ανοιχτοχέρη οι ηγεσίες της Δύσης κατέφυγαν στον δανεισμό. Που αναπόφευκτα όμως οδηγεί σε αδιέξοδα. Για να ευχαριστήσουν τους σημερινούς εκλογείς καταστρέφουν τους αυριανούς.
Την ίδια ώρα επιμένει πως και η Κίνα αξιολογεί την παγκόσμια πρωτοκαθεδρία των ΗΠΑ σαν εξαιρετικά χρήσιμη για τις δικές της προοπτικές μια και εξασφαλίζει την αναγκαία σταθερότητα που είναι απαραίτητη για την ομαλή της ανοδική πορεία. Η Κίνα δεν επιθυμεί ανταγωνισμό ούτε και αντιπαλότητα. Προσβλέπει σε συνεργασία. Μόνο έτσι σε 40-50 χρόνια πιθανότατα θα κατακτήσει την παγκόσμια κορυφή σε οικονομική και πιθανότατα πολιτική ισχύ. Περιγράφει την ανάγκη απορρόφησης ταλαντούχων αλλοεθνών για την πορεία ανάκαμψης μιάς χώρας μαζί με την απαραίτητη εξοικείωση με την αγγλική γλώσσα που επιτρέπει άμεση πρόσβαση στις τελευταίες κατακτήσεις της επιστήμης και της τεχνολογίας. Γι αυτό είναι μπροστά παγκόσμια και με διαφορά οι ΗΠΑ, έτσι πραγματοποιήθηκε το οικονομικό «θαύμα» της Σιγκαπούρης κι εκεί βρίσκονται οι ενδημικές αδυναμίες της Κίνας και της Ινδίας.
Οι ηγεσίες, σημειώνει ο Lee Kuan Yew, οφείλουν να συμπεριφέρονται με φροντίδα προς τον λαό τους επιμένοντας να επικρατεί η τάξη, η πειθαρχία καθώς και ο σεβασμός στις ιστορικές τους αξίες και παραδόσεις. Η δημοκρατία από μόνη της δεν εξασφαλίζει ανάπτυξη. Για τον στόχο αυτό μεγαλύτερη σημασία έχει η πειθαρχία παρά η δημοκρατία. Δεν μεταβιβάζονται κουλτούρες από την μιά πλευρά της γής στην άλλη. Για να πάς μπροστά οφείλεις να χτίσεις πάνω σε αυτό που υπήρχε πριν από εσένα. Οι αξίες ενός λαού έχουν κορυφαία σημασία για το μέλλον που μπορεί με επιτυχία να χτίσει.
Η επέκταση της γνώσης και η βελτίωση ατομικών ικανοτήτων των πολιτών αποτελούν θεμελιώδεις προυποθέσεις ώστε μια χώρα να βρεθεί σε δρόμο ανάκαμψης. Απορρόφηση ταλέντων που έρχονται από διάφορες περιοχές και εθνότητες δίνουν βάθος στο αξιόλογο ανθρώπινο δυναμικό που είναι απαραίτητο για κάθε προσπάθεια κατάκτησης κορυφαίων αναπτυξιακών στόχων. Οπως αναγκαία όμως είναι και η ενστάλαξη νοοτροπιών αναζήτησης καινούργιων μεθόδων δράσης, καινοτομιών και εγκατάλειψης του παλιού ακόμα και για το απλό εργατικό δυναμικό. Ο Lee εκτιμά πως χωρίς επιτεύγματα στη γνώση, στις επιστήμες και στην τεχνολογία το μέλλον είναι ιδιαίτερα σκοτεινό. Ο θρίαμβος θα έρθει μόνο μέσα από την ενσωμάτωση του καινούργιου.
Η ηγεσία, για τον εκλιπόντα Υπουργό Μέντορα της Σιγκαπούρης, οφείλει να διακρίνει και να αποδέχεται την διαφορετικότητα αλλά και να επιβραβεύει την ιδιαιτερότητα των ανθρώπων που έχουν τα προσόντα να προσεγγίζουν την τελειότητα. Ο ηγέτης πρέπει να θέτει στόχους και να επιδιώκει δίχως παλινωδίες την υλοποίησή τους. Δεν πρέπει να κάμπτεται από πρόσκαιρες θεωρήσεις πολιτικού κόστους. Οι δύσκολες επιλογές, κόντρα στις όποιες αντιδράσεις, πρέπει να υιοθετούνται στο ξεκίνημα μιάς θητείας. Ώστε κοντά στο τέλος της να έρχονται και τα όποια αρχικά θετικά αποτελέσματα. Εγκλημα είναι η προσπάθεια διατήρησης της όποιας δημοτικότητας στην αρχή και η ανταπόκριση στα προβλήματα αργότερα – που θα οδηγήσει σε απογοήτευση από τις, αναγκαστικά καθυστερημένες, δύσκολες και αντι-δημοφιλείς επιλογές.
Η επιδίωξη της ισότητας είναι φενάκη. Και σίγουρη συνταγή που οδηγεί στην καταστροφή. Τίποτα δεν είναι απόλυτα ίδιο με κάτι άλλο στη φύση. Το ίδιο ισχύει και για τους ανθρώπους. Όπως εξηγεί ο Friedrich Hayek στο The Fatal Conceit: Errors of Socialism, κανένας πανίσχυρος εγκέφαλος δεν μπορεί να σχεδιάσει ένα σύστημα απόλυτης κοινωνικής δικαιοσύνης και να ανατρέψει αιώνες ιστορικής εξέλιξης η κοινωνικού Δαρβινισμού. Τίποτα δεν μπορεί να ταυτοποιήσει τον κόσμο και να τον διαμορφώσει σύμφωνα με κάποιο ιδεατό σχήμα. Ο κόσμος γίνεται πολυεπίπεδος, αλλάζει, υιοθετεί διαφορετικά σχήματα και πορείες. Η πολυποικιλότητα είναι πλούτος. Πρέπει να την φροντίζουμε, κι όχι να την πολεμάμε. Ο καθένας πρέπει να έχει την ευκαιρία να δοκιμάσει τις ιδέες και την ικανότητά του. Κανείς δεν επιτρέπεται όμως να εγκαταλείπεται στην απόλυτη καταστροφή, αν αποτύχει.
Ο ρόλος του φωτισμένου ηγέτη για το καλό του λαού του πρέπει να είναι αυτός του παραδείγματος, της επιμονής και της υπομονής. Πρέπει αυτός να δείχνει τον δρόμο, να χαράσσει την πορεία και να μένει αταλάντευτος μέχρι το τέλος. «Ο πολιτικός ηγέτης οφείλει να περιγράφει με ζωηρά χρώματα το όραμά του για το μέλλον του λαού, να μεταφράζει μετά το όραμα αυτό σε πολιτικές ώστε να πεισθεί ο λαός να το ακολουθήσει και τελικά να τους εμπνεύσει, έτσι ώστε να συμβάλουν με την στήριξη και τις κινητοποιήσεις τους στην εφαρμογή τους» επισημαίνει ο Lee (σελ. 114). Ο ρόλος μιάς κυβέρνησης είναι να παίρνει καθαρές αποφάσεις ώστε να υπάρχει σταθερότητα και σιγουριά στις υποθέσεις των πολιτών. Η Ανατολή, υποστηρίζει ο Lee, στηρίζεται στην αυτονομία και την υπευθυνότητα των πολιτών για τις συνέπειες των επιλογών τους. Στη Δύση σήμερα ισχύει το αντίστροφο. Οι κυβερνήσεις ζητούν λαική εντολή για να λύσουν όλα τα κοινωνικά προβλήματα. Και οδγηγούνται σε αδιέξοδα και καταστροφή.
Μιά κυβέρνηση οφείλει να απεξαρτηθεί από την φοβία της κάλπης. Οταν κυριαρχεί το δέος της όποιας μελλοντικής εκλογικής αναμέτρησης η κυβέρνηση είναι ήδη παραδομένη πριν αρχίσει καν να κυβερνά. Δεν χρειάζεται να είναι μιά ηγεσία δημοφιλής σε όλη την διάρκεια άσκησης της εξουσίας. Υπάρχουν ώρες, επιμένει ο Lee, που θα πρέπει να είναι απόλυτα αντιδημοφιλής. Αν στόχος είναι η δημοτικότητα, τότε η διακυβέρνηση θα είναι τραγικά αποτυχημένη. Οπως υποστήριξε σωστά ο Μακιαβέλλι, μεταξύ του να είναι κάποιος αγαπητός η να τον φοβούνται η επιλογή του φόβου προσδίδει βαρύτητα και σεβασμό. Η άποψη του πλήθους για τον ηγέτη κατά καιρούς, είναι εντελώς αδιάφορη. Εφ όσον αυτός πιστεύει πως οι επιλογές του είναι σωστές αγωνίζεται με πάθος για την εφαρμογή τους. Και πιστεύει πως θα έλθει έγκαιρα η ώρα της δικαίωσης και της λαικής αναγνώρισης.
Το κενλό που άφησε ο θάνατός του είναι δυναπλήρωτο. Οχι μόνο για την Ασία αλλά και για τον κόσμο όλο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου